+10 do IMMUNO- czyli jak grzyby wzmacniają układ odpornościowy

W naszym klimacie grzyby kojarzą się przede wszystkim z długimi, jesiennymi spacerami po lesie. Ewentualnie z ciepłem wigilijnego wieczoru, kiedy to występują w parze z kapustą jako jedna z tradycyjnych potraw. Ale nam nie chodzi o takie grzyby. Te, o których wam opowiemy, mają moc. No, może nie magiczną, bo potwierdzoną przez wyniki badań naukowych, ale wciąż całkiem niezwykłą. Wszystkie tradycyjnie uważano za panacea na tysiące chorób, a nawet za eliksiry długowieczności. Dziś wiemy, że na pewno stanowią solidne wsparcie dla zdrowia. Oto one - grzyby, które potrafią wiele, a których być może nie znacie.

Dziesięciu wspaniałych

A czym konkretnie tak się zachwycamy? Oto nasze prawie magiczne grzyby:

• • Cordyceps, czyli maczużnik chiński (Cordyceps sinensis) – tajemnica niezwykłej kondycji i witalności Tybetańczyków, zwana także “himalajską viagrą”
  • Reishi, czyli lakownica żółtawa (Ganoderma lucidum) – “boski grzyb nieśmiertelności”, który wzmacnia ciało i duszę
  • Chaga, czyli błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus) – syberyjski sposób na dobre samopoczucie i zdrowie całego organizmu
  • Lion’s Mane, czyli soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) – znany na Wschodzie i na Zachodzie środek wspierający kondycję układu nerwowego
  • Maitake, czyli żagwica listkowata (Grifola frondosa) – prozdrowotny przysmak z Chin i Japonii, wzmacniający odporność organizmu
  • Shiitake, czyli twardnik japoński (Lentinula edodes) – kiedyś zarezerwowany tylko dla członków chińskiej rodziny cesarskiej
  • Polyporus, czyli żagiew wielogłowa (Polyporus umbellatus) – według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej jeden z najlepszych środków na oczyszczanie organizmu
  • Coriolus, czyli wrośniak różnobarwny (Coriolus versicolor) – tradycyjny, ludowy środek stosowany w leczeniu wszelkiej maści nowotworów
  • Poria, czyli pornatka kokosowa (Poria cocos) – cos jak orzech kokosowy, ale o znacznie ciekawszych właściwościach prozdrowotnych
  • Agaricus, czyli pieczarka brazylijska (Agaricus blazei) – niepozorny grzybek pochodzący z Ameryki Południowej, a rozsławiony w Japonii jako zapewniający długie i zdrowe życie

Niektóre z nich można znaleźć w lesie, jeśli ma się trochę szczęścia i jeśli się wie, gdzie szukać. Inne nie występują na terenach Europy Środkowej. Wszystkie jednak z całą pewnością na wielu poziomach wzmacniają cały organizm. Wspomagają pracę serca i krążenie krwi. Pomagają zachować zdrowie i sprawne działanie układu nerwowego. Ułatwiają dbanie o kondycję i sprawność fizyczną. Wspierają funkcjonowanie wątroby i nerek, a także oczyszczanie organizmu ze zbędnych i szkodliwych substancji. Poza tym robią mnóstwo innych rzeczy, które przyczyniają się do tego, że regularnie je spożywający organizm jest zdrowy, sprawny i szczęśliwy.

O prozdrowotnych właściwościach tych dziesięciu grzybów można opowiadać chyba w nieskończoność. Tym razem skupimy się jedynie na ich oddziaływaniu na układ odpornościowy. Że jego prawidłowe funkcjonowanie jest bardzo istotne – o tym nie trzeba nikogo przekonywać? Jaki więc wpływ mają na ów układ? Jak konkretnie mu pomagają? Żeby to dobrze zrozumieć, powinniśmy najpierw przyjrzeć się dokładniej samemu układowi immunologicznemu i zrozumieć, jak działa.

Więc jak on działa?

Główne zadanie układu odpornościowego polega na pilnowaniu, żeby nic nie zakłócało prawidłowego działania organizmu. Dba on więc, by do organizmu nie przeniknęły żadne chorobotwórcze drobnoustroje, a także aby nic nieprawidłowego nie rozwinęło się w jego wnętrzu.

Pierwszą linią obrony przed bakteriami, wirusami i innymi patogenami jest więc to, co oddziela środowisko wewnętrzne organizmu od środowiska zewnętrznego: skóra i błony śluzowe. Szczególnie skomplikowane zadanie mają te śluzówki, które wyściełają przewód pokarmowy. Nie mogą być całkowicie szczelne, bo muszą przepuszczać wartościowe składniki odżywcze. Cennym wsparciem jest dla nich mikroflora, czyli to, co potocznie nazywamy “dobrymi bakteriami” żyjącymi w naszych jelitach i co odbudowujemy po każdej terapii antybiotykami.

Skóra i błony śluzowe zatrzymują większość nieproszonych gości, ale niektórym udaje się przedrzeć do środka. Wówczas do akcji wkraczają komórki żerne, których przykładem są makrofagi. Patrolują one organizm, a gdy wykryją patogen, podążają za nim, by dopaść go i pożreć. Wytwarzają też substancje zwane pirogenami, które docierają do podwzgórza i sprawiają, że temperatura ciała wzrasta. Wówczas białe ciałka krwi mogą pracować wydajniej. Poza tym patogeny niezbyt dobrze się czują w cieplejszym środowisku i duża ich część zwyczajnie ginie w tak gorącej atmosferze.

Następna linia obrony to limfocyty. Istnieje kilka typów tych komórek. Limfocyty B produkują przeciwciała, czyli bardzo precyzyjną amunicję, która unieszkodliwia konkretne bakterie czy wirusy. Limfocyty Tc i komórki NK (ang. natural killer, czyli “urodzeni zabójcy”) niszczą komórki, w których namnażają się drobnoustroje. Tym trzem typom białych ciałek krwi zadanie ułatwiają limfocyty Th. Równocześnie pojawia się stan zapalny. Działa on jak sygnał alarmowy, wzywający na pomoc więcej białych ciałek krwi. Naczynia krwionośne w miejscu zapalenia rozszerzają się i stają się bardziej przepuszczalne, by ułatwić białym krwinkom przeniknięcie do zainfekowanych tkanek.

Ale wróg nie zawsze przychodzi z zewnątrz. Niekiedy zagrożeniem stają się własne komórki. Jeśli ich DNA ulegnie mutacji i jeśli zawiodą mechanizmy wymuszające awaryjne samozniszczenie, zaczynają one namnażać się w niekontrolowany sposób jako nowotwory. Na szczęście limfocyty Tc i komórki NK nieustannie patrolują organizm i niszczą również takie abominacje, gdy tylko je zauważą.

Jest bardzo ważne, by układ odporonościowy reagował szybko i z właściwą intensywnością na pojawienie się patogenów. Ale równie istotne jest to, żeby uspokajał się, gdy tylko wróg zostanie zneutralizowany. Inaczej przeciągający się stan zapalny zacznie w końcu niszczyć nie chorobotwórcze drobnoustroje, a własny organizm. Poza tym nadmiernie pobudzone białe krwinki mogą obrać sobie za cel komórki ciała i wywołać chorobę autoimmunologiczną. Dlatego kiedy już limfocyty i komórki NK zrobią swoje, a makrofagi uprzątną resztki pokonanych komórek, rozpoczyna się wygaszanie stanu zapalnego. Bierze w nim udział wiele mechanizmów. Do najważniejszych z nich należy aktywacja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), w wyniku której do krwi uwalniane są glikokortykosteroidy. Te zaś wpływają na równowagę między poziomami limfocytów Th1 i Th2, hamują namnażanie się limfocytów i produkcję cytokin przeciwzapalnych. Jeśli już mowa o układzie nerwowym, bo wszak oś HPA w nim się właśnie zaczyna, to niektóre wydzielane przezeń neuroprzekaźniki, jak acetylocholina, mają właściwości przeciwzapalne. Nie bez znaczenia są też limfocyty Treg, które, niczym endogenni pacyfiści, z zasady sprzeciwiają się intensywnej odpowiedzi immunologicznej. Wygaszają one stan zapalny i oddziałują na pozostałe białe krwinki, niejako je uspokajając.

To co z tymi grzybami?

Ale wiadomo, że nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Układ odpornościowy – podobnie zresztą jak cały organizm – działa najsprawniej wtedy, kiedy jesteśmy wyspani, dobrze odżywieni, aktywni fizycznie, niczym się nadmiernie nie stresujemy… A że mało kto w dzisiejszym świecie może powiedzieć o sobie, że jego tryb życia jest naprawdę zdrowy i bezstresowy, to i nasz układ odpornościowy nierzadko potrzebuje solidnego wsparcia.

I tutaj wracamy do naszych grzybów. Bez wątpienia wszystkie wzmacniają odporność. Źródłem ich prozdrowotnych wrażliwości są w dużej mierze obecne w ich komórkach beta-glukany. Związki te są elementem błonnika pokarmowego. Pełnią u grzybów podobną funkcję jak celuloza u roślin – budują ściany komórkowe. Dobrze zbadanymi przykładami tych związków są obecny w Shiitake lentinan czy D-cząsteczka Maitake. Beta-glukany zawierają również inne grzyby, o których tu opowiemy: Chaga, Lion’s Mane, Reishi, Agaricus, Cordyceps, Poria, Polyporus i Coriolus.

Wesprzeć sprzymierzeńców

W przeciwieństwie do celulozy, beta-glukany mogą być wchłaniane w jelitach. Jednak ich dobroczynne działanie zaczyna się już wówczas, gdy do nich dotrą. Jak już wspominaliśmy, nasze jelita są domem dla licznych gatunków bakterii. Nie są to “fuuuj, zarazki”, tylko nasza normalna, fizjologiczna mikrobiota (kiedyś nazywało się ją mikroflorą, ale “flora” to bardziej o roślinkach, a “biota” to po prostu żywe organizmy, więc jako że bakterie roślinkami nijak nie są, poza tym towarzyszą im też różnego rodzaju grzyby i pierwotniaki, poprawnym określeniem jest własnie “mikrobiota”). Jest nam potrzebna do wielu różnych celów, ale w tej chwili najważniejsze jest to, że pomaga nam być zdrowymi. I to już przez sam fakt, że jest. Bo dzięki niej chorobotwórcze drobnoustroje nie mogą zasiedlić naszych jelit – zwyczajnie nie ma już dla nich miejsca. Poza tym chroni ona błonę śluzową przed uszkodzeniem i działaniem toksyn, a więc pomaga utrzymać integralność tej ważnej bariery i utrudnia wnikanie niechcianych elementów do wnętrza organizmu.

Naukowcy przeprowadzili wiele badań, by dowiedzieć się, jak beta-glukany działają w jelitach. Okazało się że niektóre rodzaje tych związków są cennym pokarmem dla mikrobioty. Udowodniono, że dzięki nim wzrasta liczebność bakterii z rodzajów Lactobacillus czy Bifidobacterium, a więc tych, które są dla nas korzystne (jeśli kiedykolwiek czytaliście skład probiotyków, to pewnie nazwy te nie są Wam tak zupełnie obce). Jednocześnie w jelitach pozostaje coraz mniej tych bakterii, które mogą okazać się szkodliwe: Clostridium, Staphylococcus, Shigella czy Escherichia coli.

Zwiększyć siły

Te beta-glukany, które ulegają wchłanianiu w jelitach oddziałują już bezpośrednio na układ odpornościowy. Po pierwsze – sprawiają, że liczba białych ciałek krwi wzrasta. Po drugie – pobudzają wydzielanie cytokin, których działanie stymuluje aktywność tych komórek. To pomaga organizmowi szybko reagować na pojawienie się patogenów i zwiększa szansę na szybkie ich pokonanie. Bardzo dobrze zbadane jest działanie w tym zakresie lentinanu z Shiitake czy D-cząsteczki z Maitake. Związki te nie tylko pobudzają aktywność makrofagów i wydzielanie odpowiednich cytokin. Mało tego – przyspieszają też produkcję przeciwciał przez limfocyty B. Wspomagają więc zarówno nieswoistą, jak i swoistą odpowiedź immunologiczną.

Oczywiście Shiitake i Maitake nie są jedynymi gatunkami, których działanie poparte jest dowodami naukowymi. Intensywnym studiom w ośrodkach badawczych przez lata poddawano także inne grzyby. Obecnie istnieje wiele dowodów na to, że np. Polyporus i Reishi stymulują aktywność makrofagów, podobnie jak Agaricus, który również ułatwia prezentację antygenów (czyli informowanie limfocytów B, co ma być celem produkowanych przez nie przeciwciał). Coriolus, Chaga i Cordyceps zwiększają liczebność białych ciałek krwi. Poria i Lion’s Mane regulują wydzielanie cytokin, za pomocą których komórki te komunikują się ze sobą. Wszystko to jest zasługą polisacharydów obecnych w tych grzybach, a przede wszystkim beta-glukanów.

Bić łobuzów

Grzyby dają układowi organizmowi narzędzia do samodzielnego pozbycia się nieproszonych gości. Błędem byłoby jednak sądzić, że to koniec ich działania. Wiele ich gatunków zawiera bowiem substancje, które utrudniają drobnoustrojom rozwijanie się lub zwyczajnie je zabija. Dobrym przykładem jest tutaj Cordyceps. Zawiera on kordycepinę i opiokordynę – związki aktywne o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym. Uszkadzają one materiał genetyczny drobnoustrojów chorobotwórczych i sprawiają, że te nie mogą się normalnie namnażać, co ułatwia zadanie białym ciałkom krwi. Polisacharydy i kwasy ganoderowe Reishi również pomagają organizmowi wykończyć niektóre wirusy i bakterie. Lentionina Shiitake jest zaś skuteczna przeciwko bakteriom.

Jeśli akurat nie przeprowadza się badania in vitro na kulturze bakterii lub na hodowli komórek zainfekowanych wirusem, nieraz trudno jednoznacznie stwierdzić, czy pozbycie się chorobotwórczych drobnoustrojów z organizmu jest efektem bezpośredniego działania przeciwko nim, czy też jest to skutek wzmocnienia naturalnych zdolności obronnych układu odpornościowego. Można chyba jednak założyć, że dla tegoż organizmu najważniejsze będzie to, że został uwolniony od niechcianego, a często bardzo przykrego, towarzystwa.

Naukowcy sprawdzali skuteczność poszczególnych grzybów przeciwko najróżniejszym mikropaskudztwom. I tak wykazali, że np. Shiitake może pomóc w walce z infekcjami dróg oddechowych (w tym z COVID-19), opryszczką powodowaną przez wirusa Herpes simplex, gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus), a nawet z gruźlicą (Mycobacterium tuberculosis). Poria skutecznie hamuje namnażanie się wirusa zapalenia wątroby typu B i zwalcza pasożyty, takie jak nicienie i świdrowce. Coriolus zwalcza pasożytnicze drożdżaki Candida albicans, Chaga – wirusa opryszczki i wirusowego zapalenia wątroby typu C, a Maitake – bakterie Listeria monocytogenes. A to tylko kilka przykładów tego, z czym mogą poradzić sobie grzyby dzięki uruchomieniu naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.

Śmierć piątej kolumnie

Jak już wiemy, nasz układ odpornościowy musi radzić sobie nie tylko z zagrożeniem z zewnątrz, ale także z wrogiem wewnętrznym. A skąd się ów bierze? Niektóre komórki naszego ciała przez całe nasze życie ulegają podziałom. Ponieważ każda nowo powstała komórka potrzebuje własnej kopii DNA, czyli podręcznika pod tytułem “Budowa i funkcjonowanie człowieka”, przed podziałem należy przepisać calutki materiał genetyczny, literka po literce. Zazwyczaj komórkowi kopiści radzą sobie z tym bez problemu, ale niekiedy wkrada im się literówka. I bywa, że taka literówka zmienia funkcjonowanie komórki – do tego stopnia, że ta zaczyna dzielić się w sposób kompletnie nieopanowany. I tak powstaje nowotwór. Szczęśliwie taka feralna literówka wpływa nie tylko na zapędy reprodukcyjne komórki, ale i na jej wygląd. Dlatego patrolujące organizm limfocyty Tc i komórki NK mogą stosunkowo łatwo wyłuskać te nieprawidłowe komórki spośród milionów innych i zniszczyć je, zanim zdążą przekształcić się w coś naprawdę niebezpiecznego.

Rola grzybów w walce z nowotworami sprowadza się w dużej mierze do tego, że są one źródłem beta-glukanów. Związki te, jak już wiemy, zwiększają liczebność i zabójczość białych ciałek krwi – w tym tych, które uczestniczą w walce z nieprawidłowymi komórkami własnego organizmu. Zabójczość, oczywiście, tylko w stosunku do tego, co w naszym ciele znaleźć się nie powinno. Ale tutaj znowu mamy do czynienia z tym, o czym była mowa w przypadku działania przeciwdrobnoustrojowego grzybów. Niejednokrotnie trudno jest stwierdzić, czy to sam grzyb działa przeciwnowotworowo, czy też pobudza układ odpornościowy do szybszego i sprawniejszego poradzenia sobie z problemem.

Niemniej jednak, jak wynika z badań przeprowadzanych w ośrodkach naukowych na całym świecie, grzyby mogą nie tylko zapobiegać rozwojowi nowotworów, ale nawet pomagać w ich leczeniu. Ekstrakt z Shiitake jest na przykład często stosowany w Japonii jako środek wspomagający terapię przeciwnowotworową, obok normalnych, konwencjonalnych środków. D-cząsteczka Maitake i związki aktywne Reishi nie tylko pobudzają układ odpornościowy, ale także pomagają zniwelować niektóre skutki uboczne chemioterapii. Chaga, Agaricus, Poria i Cordyceps stymulują apoptozę (czyli obumieranie) komórek wielu rodzajów nowotworów i zwiększają ich podatność na leczenie, a poza tym hamują powstawanie naczyń krwionośnych odżywiających guzy. Lion’s Mane także działa zabójczo na niektóre rodzaje nowotworów i zapobiega rozrostowi guzów.

To, jakie czynniki mogą spowodować powstanie nowotworu, jest właściwie wiedzą powszechną. Palenie papierosów, picie alkoholu, pechowy los na loterii genetycznej – to tylko niektóre z nich. Ale nie wszyscy wiedzą, że raka mogą wywoływać niektóre rodzaje wirusów – tzw. wirusy onkogenne. Należą do nich: wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) znany szczególnie z bycia powodem raka szyjki macicy, wirusy zapalenia wątroby typu B (WZW B) i C (WZW C), które mogą wywołać raka wątroby czy wirus Epsteina-Barr uczestniczący w patogenezie kilku różnych nowotworów. Dodatkowy problem z tymi wirusami jest taki, że wywoływane przez nie nowotwory często bywają złośliwe. Grzyby bywają pomocne także w walce z tymi wirusami. Wielokrotnie wykazano, że Coriolus, a właściwie jego beta-glukany i proteoglukany, to obiecujący środek wspomagający walkę z HPV. Badana jest na przykład skuteczność żelów dopochwowych zawierających ekstrakt z tego grzyba w leczeniu zmian wywołanych wirusem HPV, a wyniki są optymistyczne. Polyporus jest skuteczny przeciwko WZW B i WZW C, a także przeciwko rakowi wątroby. Reishi z kolei pomaga organizmowi poradzić sobie z wirusem Epsteina-Barr.

Jedną rzecz musimy tutaj podkreślić. Owszem, przeciwnowotworowe właściwości grzybów są całkiem nieźle udokumentowane i potwierdzone wynikami badań naukowych. Ale jeśli szukacie skutecznej terapii przeciwnowotworowej, nie róbcie tego na własną rękę. W takim przypadku idźcie do lekarza. Nie próbujcie też samodzielnie manipulować przy zaleconym sposobie leczenia – wszelkie zmiany zawsze konsultujcie z lekarzem. Jeśli jednak jesteście zdrowi, grzyby z pewnością będą tym, co pomoże Wam to zdrowie zachować.

Spokój ma być!

Żeby układ odpornościowy sprawnie odpierał ataki na organizm, jego komórki muszą być odpowiednio liczne i odpowiednio… No, powiedzmy, że zmotywowane i skłonne do reagowania. Ale musimy pamiętać, że rzucenie się w wir walki i rozbicie oddziałów wroga to nie wszystko. Trzeba też potrafić zatrzymać się w odpowiednim momencie, żeby nie narobić więcej szkód niż jest to konieczne. Weźmy na przykład taki stan zapalny. Nie kojarzy nam się najlepiej, ale tak naprawdę to bardzo dobrze, że jest, bo bez niego białe ciałka krwi miałyby trudniej dotrzeć do miejsca, w którym są potrzebne. Ale co za dużo, to niezdrowo – jeśli stan zapalny utrzymuje się przez zbyt długi czas albo obejmuje zbyt duży obszar, to może stać się przyczyną uszkodzenia komórek. Dlatego potrzebne są mechanizmy, które go wyciszają, a o których już wspominaliśmy.

Wiele grzybów działa jako immunomodulatory – nie tylko zwiększają liczebność i pobudzają aktywność białych krwinek, ale także tę aktywność wyciszają, gdy zachodzi taka potrzeba. Większość z nich sprawia, że białe krwinki wydzielają mniej cytokin prozapalnych. Część, jak Coriolus czy Chaga, wpływają na wrażliwość komórek układu odpornościowego na te cytokiny. Niektóre, jak Maitake, mechanizmem działania przypominają niesterydowe leki przeciwzapalne.

Duże znaczenie w walce ze stanem zapalnym ma kontrola stężenia wolnych rodników. Te reaktywne cząstki potrafią zabijać bakterie i nieprawidłowe komórki. Niestety to samo robią ze zdrowymi komórkami, więc w nadmiarze bywają szkodliwe. Wiele grzybów zawiera związki o działaniu przeciwutleniającym, które neutralizują wolne rodniki lub stymulują produkcję i aktywność naturalnych, endogennych enzymów antyoksydacyjnych. Do grzybów o dobrze udokumentowanych właściwościach przeciwutleniajacych należą: Agaricus, Lion’s Mane, Poria, Polyporus i Maitake.

Kiedy coś idzie nie tak

Układ odpornościowy ma za zadanie chronić organizm przed zagrożeniem z zewnątrz i z wewnątrz – czyli przed patogennymi drobnoustrojami i przed nowotworami. Niekiedy coś mu się jednak pokręci i dostaje szału na widok czegoś tak niewinnego, jak orzeszki ziemne, krewetki czy pyłki kwiatów. Wtedy mamy do czynienia z alergią. Układ odpornościowy reaguje co prawda inaczej niż wówczas, gdy zidentyfikuje prawdziwe zagrożenie, ale wszyscy alergicy dobrze wiedzą, że i ta reakcja może być prawdziwym utrapieniem.

Tak naprawdę wciąż nie wiadomo do końca, co jest przyczyną rozwijania się alergii. Pewnym jest jednak, że w reakcji alergicznej uczestniczą limfocyty Th2, które stymulują wydzielanie przeciwciał klasy E (IgE). Te immunoglobuliny w normalnych warunkach wykorzystywane są do zwalczania patogenów układu pokarmowego, wygląda więc na to, że układ odpornościowy traktuje obecność alergenów jak infekcję pasożytniczą. Reakcji alergicznej towarzyszy także stan zapalny.

Wszystkie z opisywanych przez nas grzybów mają zdolność do łagodzenia stanów zapalnych i już samo to sprawia, że mogą one łagodzić objawy alergii. Jednak dowody w postaci wyników badań naukowych wskazują na to, że kilka gatunków może wykazywać szczególną skuteczność na tym polu. Są to: Agaricus, Poria, Maitake, Reishi i Cordyceps. Obecne w nich związki aktywne pomagają przywrócić równowagę między limfocytami Th1 i Th2, a także ograniczają produkcję IgE. Istnieją doniesienia, że grzyby te mogą łagodzić reakcję anafilaktyczną oraz objawy alergii takie jak astma czy dolegliwości skórne. Oczywiście w przypadku skłonności do reakcji alergicznych przed zastosowaniem jakiegokolwiek z opisywanych grzybków należy najpierw sprawdzić, czy sam w sobie nie wywołuje u nas uczulenia.

Drugą sytuacją, kiedy układ odpornościowy popełnia fatalną w skutkach pomyłkę, jest rozwój chorób autoimmunologicznych. Mają one miejsce wówczas, gdy białe krwinki stwierdzą, że własne, zdrowe tkanki organizmu są wrogiem i trzeba je zniszczyć. Podobnie jak w przypadku alergii, nie wiadomo, dlaczego układowi odpornościowemu nagle coś odbija i dlaczego postanawia zwrócić się przeciwko własnemu organizmowi. Niemniej jednak obecnie znamy ok. 80 chorób, które są skutkiem autoagresji. do tych najbardziej znanych należą: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), stwardnienie rozsiane (SM), choroba Hashimoto czy cukrzyca typu 1. W radzeniu sobie z tymi schorzeniami grzyby również mogą być pomocne. Przydają się tu szczególnie ich właściwości przeciwzapalne i immunomodulacyjne. Dzięki nim bowiem można – przynajmniej w pewnym stopniu – utrzymać w ryzach nadaktywne białe krwinki. Istnieją doniesienia naukowe, według których Reishi bywa pomocny w RZS, Lion’s Mane może wspomagać terapię SM, a Cordyceps przydaje się przy autoimmunologicznych schorzeniach tarczycy.

Co na co?

W ostatnich latach coraz większa popularność zyskują tradycyjne systemy medyczne różnych ludów i wywodzące się z nich sposoby na prozdrowotne wykorzystanie tego, co zbiorczo można nazwać darami natury. Często jednak owe dary natury utożsamiamy z ziołami, całkowicie zapominając o istnieniu grzybów. A te, jak widać, wcale nie są gorsze! Już widzimy, jak wszechstronne jest ich działanie na sam tylko układ odpornościowy.

Zdajemy sobie sprawę, że w tym mrowiu informacji nietrudno stracić orientację. Dlatego postanowiliśmy przygotować krótkie zestawienie grzybów, które najlepiej sprawdzą się na kilku najważniejszych polach dbania o zdrowie. A więc naszym zdaniem:

• • dla ochrony przed infekcjami przydadzą się zwłaszcza:
    • • Agaricus
      • Maitake
      • Shiitake
      • Coriolus
      • Polyporus

• • w zapobieganiu rozwojowi nowotworów najlepsze będą:
    • • Coriolus
      • Shiitake
      • Polyporus
      • Maitake
      • Chaga

• • w redukcji ze stanów zapalnych najbardziej przydadzą się:
    • • Reishi
      • Lion’s Mane
      • Agaricus
      • Poria
      • Chaga

• • przeciwko reakcjom alergicznym sprawdzą się (jeśli tylko nie macie na nie uczulenia):
    • • Poria
      • Maitake
      • Agaricus
      • Reishi
      • Cordyceps

Oczywiście nie można oczekiwać, że grzyby same w sobie rozwiążą wszystkie problemy zdrowotne. Gdyby tak było, na świecie nie byłoby chorób, prawda? Wciąż jednak – co jest poparte dowodami naukowymi – stanowią naprawdę cenne wsparcie dla organizmu, a zwłaszcza dla układu odpornościowego. Korzystajmy z nich więc – na zdrowie!

Jeśli chcecie skorzystać z dobroczynnego działania grzybowej synergii, spróbujcie IMMUNO-BOX™ Mushroom Synergy – preparat łączący moc sześciu niezwykłych grzybów wszechstronnie wspierających układ odpornościowy.