+10 do VITALITY - czyli jak grzyby wspierają układ krążenia

W grudniu grzyby kojarzymy przede wszystkim z wigilijną kapustą. Warto jednak pamiętać, że wiele ich ma udowodnione naukowo korzystne działanie na nasz organizm. Mogą one na przykład obniżać poziom cholesterolu czy regulować ciśnienie krwi.

Grzyby adaptogenne od wieków są wykorzystywane przez ludzi ze względu na swoje właściwości zdrowotne. Otrzymuje się z nich preparaty lecznicze, jak i suplementy diety. Obecnie grzyby adaptogenne uznawane są za żywność funkcjonalną. Pozytywny wpływ na zdrowie można uzyskać poprzez bezpośrednie spożywanie ich owocników lub stosowanie suplementów diety w postaci preparatów zawierających ekstrakty z grzybni. Od kilku lat poznajemy i doceniamy ich potencjał w trosce o zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Do ich najważniejszych funkcji należy obniżanie ciśnienia krwi, zapobieganie chorobom naczyń krwionośnych oraz regulacja poziomu cholesterolu i triglicerydów we krwi. Do najczęściej stosowanych grzybów leczniczych w profilaktyce i terapii schorzeń układu krążenia należą:

• pieczarka brazylijska (Agaricus blazei), zwana grzybem migdałowym
• błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus), nazywany Chagą
• maczużnik chiński (Cordyceps sinensis), znany jako kordyceps
• maczużnik bojowy (Cordyceps militaris), należący do tej samej rodziny co maczużnik chiński
• soplówka jeżowata (Hericium erinaceus), zwana Lion’s Mane
• żagwica listkowata (Grifola frondosa) występująca pod nazwą Maitake
• lakownica żółtawa (Ganoderma lucidum), znana jako Reishi
• twardnik japoński (Lentinula edodes), zwany również Shiitake

Czym jest układ sercowo-naczyniowy?

Układ sercowo-naczyniowy tworzą serce oraz układ naczyń krwionośnych (tętnice, żyły i naczynia włosowate). Serce posiada rozbudowany układ wieńcowy, dzięki któremu zaopatrywane jest w składniki odżywcze potrzebne do jego prawidłowego funkcjonowania. Do serca dochodzą żyła główna górna i dolna oraz cztery żyły płucne. Natomiast z serca wychodzą duże naczynia tętnicze (aorta i pień płucny). Układ żył, tętnic i naczyń włosowatych tworzy w organizmie dwa obiegi krwi: obieg duży i mały, zwany również obiegiem płucnym. [1]

Główną funkcją układu krążenia jest dostarczanie tlenu i składników odżywczych do wszystkich tkanek oraz zbieranie z nich dwutlenku węgla i produktów przemiany materii. Stały przepływ krwi wymuszany jest przez serce, które działa jak pompa. U zdrowej osoby ciśnienie tętnicze skurczowe wynosi około 120 mm Hg, natomiast ciśnienie rozkurczowe około 80 mm Hg. [2]

Do najczęstszych chorób układu sercowo-naczyniowego zalicza się nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, zawał serca, niewydolność serca, wady zastawkowe, choroby zakrzepowo-zatorowe żył, niewydolność żył i żylaki, przewlekłe niedokrwienie kończyn (zazwyczaj dolnych) i arytmie serca (np. migotanie przedsionków). Zaburzenia funkcjonowania układu krążenia mają wpływ na cały organizm i prowadzą do wielu powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci. [3]

Grzyby na zdrowie naczyń krwionośnych

Chaga ogranicza uwalnianie substancji powodujących stan zapalny. Należy do nich m.in. histamina. W odpowiedniej ilości jej uwalnianie prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia ich przepuszczalności, co ma pomóc organizmowi w pozbyciu się substancji zagrażających zdrowiu. Natomiast nadmiar histaminy powoduje obrzęk i uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych. W efekcie mogą pojawić się problemy z utrzymaniem prawidłowego ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca i duszności. [17,18] Chaga łagodzi zapalenie mikronaczyń wywołane histaminą, reguluje skurcz naczyń krwionośnych i ogranicza ich przepuszczalność. Spożywanie Chagi pomaga w kontrolowaniu reakcji zapalnych i poprawie funkcjonowania mikronaczyń. [1]

Reishi zawiera duże ilości witaminy C. Witamina ta bierze udział w produkcji kolagenu, który odpowiada za dobrą kondycję naszych naczyń krwionośnych. [2] Reishi jest również bogate w polisacharydy, m.in. w beta-glukany. Pieczarka brazylijska obfituje zaś we flawonoidy, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy A i E oraz potas i magnez. Wszystkie te składniki działają przeciwzapalnie, immunostymulująco i antyoksydacyjnie, wspierając zdrowie naczyń krwionośnych i zapobiegając ich uszkodzeniom. [4]

Jedną z przyczyn uszkodzeń naczyń krwionośnych jest nadmierne odkładanie się wapnia wewnątrz nich. Dzieje się tak pod wpływem długotrwałego stanu zapalnego. Może być on wynikiem chorób przewlekłych (otyłość, cukrzyca typu 2. czy niewydolność nerek) lub też palenia papierosów. W ich wyniku dochodzi do uruchomienia szlaków sygnałowych związanych ze stresem oksydacyjnym, m.in. do zwiększonego uwalniania cytokin prozapalnych. Sprzyja to gromadzeniu się złogów wapnia w wewnętrznych ścianach tętnic i do zwapnień naczyń krwionośnych. Jedną z przyczyn takiego stanu mogą być problemy hormonalne związane np. z nadczynnością przytarczyc. [8] Konsekwencją zwapnienia naczyń jest zwiększenie ich sztywności. W efekcie dochodzi do zaburzonego przepływu krwi. [5] Spożywanie grzybów adaptogennych pozwala na zmniejszenie stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych i usprawnienie przepływu krwi.

Grzyby na miażdżycę

 

Miażdżyca to przewlekłe schorzenie polegające na zapaleniu tętnic. Cechuje się tworzeniem charakterystycznych zmian w ścianie naczyń zwanych blaszkami miażdżycowymi. Głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za powstawanie miażdżycy są stres oksydacyjny, wysoki poziom cholesterolu we krwi, szczególnie lipoprotein o małej gęstości (LDL). Utlenione cząsteczki cholesterolu LDL są łatwo wiązane przez makrofagi. Makrofagi pod wpływem stanu zapalnego przylegają do ściany tętnicy, gdzie przekształcają się w komórki piankowate obciążone lipidami. Następnie komórki piankowate utrwalają reakcję zapalną, która powoduje dalsze przyciąganie monocytów i makrofagów do przestrzeni naczyń krwionośnych. Prowadzi to do ich uszkodzenia i nieprawidłowego działania. Miażdżyca jest o tyle niebezpieczna, że jest jedną z najczęstszych przyczyn powstawania udarów mózgu. Bioaktywne związki obecne w grzybach adaptogennych mają działanie przeciwmiażdżycowe oraz obniżające poziom glukozy i cholesterolu we krwi. [16]

Najbardziej znanym grzybem adaptogennym o działaniu przeciwmiażdżycowym jest Chaga. Zawarte w niej polifenole i flawonoidy mają właściwości przeciwutleniające. Polifenole wspomagają usuwanie wolnych rodników, które uszkadzają ściany naczyń krwionośnych i przyczyniają się tym samym do rozwoju miażdżycy. Natomiast działanie flawonoidów polega na zwiększeniu produkcji tlenku azotu w śródbłonku naczyń krwionośnych. Tlenek azotu jest cząsteczką, która powoduje rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Skutkuje to zwiększeniem przepływu krwi i obniżeniem ciśnienia tętniczego. Flawonoidy ograniczają też usuwanie tlenku azotu, co dodatkowo przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania naczyń. W efekcie robią się one bardziej elastyczne i odporne na uszkodzenia. [15]

Bardzo ważną grupą substancji aktywnych pochodzenia grzybowego są triterpenoidy. Związki te hamują syntezę cholesterolu, obniżają ciśnienie krwi oraz ograniczają zlepianie się płytek krwi. Zmniejszają przez to ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Bogatym źródłem tych związków jest Reishi, z którego wyizolowano ponad 120 różnych terpenoidów. [4]

Grzyby na prawidłowe ciśnienie tętnicze

Na zachowanie prawidłowego ciśnienia krwi pozytywnie wpływają takie grzyby jak Shiitake, Maitake i Reishi. Shiitake zawiera eritadeninę, pochodną kwasu masłowego, która odpowiada za obniżanie ciśnienia krwi. Natomiast z owocników i grzybni Reishi wyizolowano wiele biologicznie aktywnych związków, jak triterpeny, alkohole, aldehydy czy laktony. Substancje te również regulują ciśnienie krwi. Flawonoidy zawarte w grzybach mają właściwości poprawiające funkcje śródbłonka oraz zmniejszają ryzyko nadciśnienia. Wytwarzany pod ich wpływem tlenek azotu rozszerza naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi. [9]

Grzyby na prawidłową pracę serca

Jedną z przyczyn chorób serca jest hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Grzyby takie jak żagwica listkowata, lakownica żółtawa, błyskoporek podkorowy oraz maczużnik chiński zawierają substancje o działaniu regulującym poziom glukozy we krwi, m.in. polisacharydy, lektyny, glukany, chitynę i chitosany. Związki te nasilają wydalanie z organizmu nadmiaru glukozy. [13]

Zawarta w grzybach z rodziny maczużnikowatych kordycepina reguluje produkcję hormonów sterydowych. Regularne stosowanie tych grzybów wpływa pozytywnie na produkcję m. in. testosteronu. Przy zbyt niskim stężeniu tego hormonu we krwi pojawia się ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia (zwłaszcza u mężczyzn). [12] Mężczyźni z niedoborem testosteronu mają większe ryzyko pojawienia się zespołu metabolicznego, który objawia się m.in. zaburzeniami gospodarki lipidowej i nadciśnieniem. Obserwuje się u nich również szybszy rozwój i nasilenie zmian miażdżycowych, częstsze występowanie choroby niedokrwiennej serca i wyższą śmiertelność wywołaną chorobami układu krążenia. Im niższe stężenie testosteronu, tym wyższe ryzyko miażdżycy oraz nasilenie zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych. Ponadto niedobór tego hormonu istotnie zmniejsza przeżywalność u pacjentów z niewydolnością krążenia. [21]

Reishi działa ochronnie na serce. [22] Zapobiega uszkodzeniom tego narządu w przebiegu chorób takich jak cukrzyca, przerost mięśnia sercowego czy zwężenie aorty. [19] Powoduje rozszerzenie oplatających serce naczyń wieńcowych i poprawia przepływ krwi przez nie. Dzięki temu wzrasta częstość rytmu serca i zwiększa się jego dotlenienie. Spożycie Reishi jest więc polecane osobom ze zbyt niskim ciśnieniem krwi i bradykardią, czyli zbyt wolnym kurczeniem się mięśnia sercowego. [14]

Przeciwzapalne działanie grzybów

Stres oksydacyjny jest jedną z przyczyn chorób układu sercowo-naczyniowego. Ze względu na liczne wady syntetycznych związków przeciwzapalnych na znaczeniu zyskują substancje pochodzące z grzybów adaptogennych. [20] Obecność polifenoli w grzybach Chaga, Reishi, Cordyceps czy Lion’s Mane wspomaga walkę ze stresem oksydacyjnym i stanem zapalnym. Polifenole i flawonoidy pomagają w zwalczaniu wolnych rodników. Wolne rodniki powstają podczas procesu oddychania komórkowego oraz w wyniku narażenia organizmu na działanie toksyn środowiskowych. Jeśli ilość wolnych rodników przewyższa ilość antyoksydantów, mogą one uszkodzić nasze komórki. Antyoksydanty zawarte w grzybach pomagają zachować homeostazę układu sercowo-naczyniowego poprzez neutralizację nadmiaru wolnych rodników. [9]

Grzyby na cholesterol i zaburzenia lipidowe

Grzyby z rodzaju Cordyceps zawierają bardzo duże ilości beta-karotenu i likopenu. To właśnie im zawdzięczają one charakterystyczny pomarańczowy kolor. Beta-karoten i likopen działają ochronnie na błony komórkowe, hamując proces utleniania kwasów tłuszczowych. Zawarta w tych grzybach lowastatyna obniża poziom cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein o dużej gęstości LDL). W efekcie dochodzi do zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Mechanizm działania tych grzybów polega na zmniejszeniu uwalniania enzymu odpowiedzialnego za regulację ilości cholesterolu powstającego w wątrobie. Wpływa również na stężenie cząsteczek LDL w osoczu krwi. [10] Podobne działanie wykazuje Lion’s Mane. Grzyb ten zapobiega utlenianiu cząsteczek LDL. Regularne stosowanie Lion’s Mane zapobiega powstawaniu miażdżycy wywołanej stresem oksydacyjnym. Ma również ogromne znaczenie dla osób cierpiących na inne powikłania sercowo-naczyniowe. [16]

Zawarta w Shiitake eritadenina obniża poziom cholesterolu w surowicy krwi. [9] Zmniejsza także syntezę homocysteiny, będącej czynnikiem ryzyka chorób serca. [4] Działanie Shiitake polega na przyspieszeniu wydalania cholesterolu produkowanego przez organizm. Jednocześnie nie zmienia się stężenie cholesterolu HDL. [13]

Hipercholesterolemii przeciwdziała także Reishi. Zawiera on triterpeny odpowiedzialne za regulację syntezy cholesterolu. Triterpeny hamują także kumulowanie i zlepianie się płytek krwi. [9] Fitosterole, które znajdują się w Reishi, obniżają zawartość cholesterolu w surowicy krwi (m.in. frakcji LDL) o 9-13%. Związki zawarte w tym grzybie zmniejszają również poziom nasyconych kwasów tłuszczowych. [11] W celu obniżenia poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi świetnie sprawdzi się również Maitake. Jest on bogaty we frakcje polisacharydowe (m.in. beta-glukany), które rozkładają cholesterol i przyspieszają jego usuwanie z organizmu. [9]

Grzyby zapobiegające zakrzepom krwi

Nadmiernemu krzepnięciu krwi zapobiegają m.in. nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Grzyby adaptogenne, zwłaszcza kordyceps, są bogate w kwas oleinowy (C18:1) i linolowy (C18:2). [14] Reishi ma działanie przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe. Polisacharydy i triterpenoidy zawarte w tym grzybie zaburzają czynność płytek krwi i zapobiegają gromadzeniu się leukocytów w ścianach naczyń krwionośnych. Natomiast Shiitake jest bogate w ergosterol. Ergosterol jest prekursorem witaminy D pochodzącym z grzybów. Wykazano, że kalcytriol, będący aktywną formą witaminy D, silnie zmniejsza kumulowanie się płytek krwi w naczyniach krwionośnych. [22]

Najlepsze grzyby dla Twojego serca i układu krwionośnego

Trudno zaprzeczyć, że grzyby adaptogenne mogą odegrać pozytywną rolę w dbaniu o zdrowie układu krążenia. Zawarte w nich składniki wspierają pracę serca, normalizują ciśnienie krwi, regulują poziom cholesterolu i modulują krzepliwość krwi. Dzięki grzybom adaptogennym możemy dbać o prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych oraz minimalizować ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Warto zatem sięgać po suplementy diety zawierające ekstrakty z grzybów adaptogennych, aby zadbać o zdrowie serca i cały układ krążenia. Bogactwo składników mineralnych i właściwości antyoksydacyjne grzybów adaptogennych sprawiają, że mogą być dobrymi sojusznikami w walce z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

W przypadku problemów z naczyniami krwionośnym warto sięgnąć po Reishi, Chagę i pieczarkę brazylijską. Reishi i Chaga wspomogą również walkę z miażdżycą. O prawidłowe ciśnienie krwi zadbasz stosując Shiitake i Maitake, a przeciwzapalnie zadziałasz włączając do swojej diety kordyceps i Lion’s Mane. Kordyceps dodatkowo dostarczy Ci nienasyconych kwasów tłuszczowych. Maczużnik bojowy ureguluje poziom cholesterolu we krwi, a Reishi, Maitake i Chaga pomogą zadbać o zdrowe serce. Osobom zmagającym się z zakrzepami polecamy zaś Reishi i Shiitake.