Jak pachnie bycie szczupłym?

Jeść i nie tyć - oto święty Graal wszystkich, którzy marzą o szczupłej sylwetce, ale nie mają czasu albo ochoty na stosowanie wymyślnych, restrykcyjnych diet. Gdyby tylko istniała możliwość modyfikowania metabolizmu tłuszczów bez zmiany nawyków żywieniowych… Wśród naukowców nie brakuje najwyraźniej jednostek marzących o bezkarnym raczeniu się pysznościami. Należy do nich dr Ayse Sena Mutlu z Baylor College of Medicine. Postanowiła ona znaleźć odpowiedź na pytanie: czy można wpłynąć na odkładanie się tkanki tłuszczowej w sposób inny niż za pomocą zmiany nawyków żywieniowych?

Zapytaj robaka

Czy można więc ograniczyć odkładanie się tłuszczu bez zmiany diety? Takie pytanie zapewne zadaje sobie całkiem spora liczb osób na całym świecie. Nie każdy dysponuje jednak takimi możliwościami jak dr Mutlu – dobrze wyposażonym laboratorium i chętnym do współpracy zespołem naukowym. No i robakiem. Ale nie byle jakim robakiem – osławionym Caenorhabditis elegans. Ten niepozorny nicień ma za sobą już niemal 60 lat kariery naukowej. Przyczynił się do dokonania mnóstwa ważnych odkryć i wciąż wspiera naukowców w ich dążeniach do jak najdokładniejszego poznania tajemnic funkcjonowania organizmów zwierzęcych, w tym również ludzkich.

Trzeba trochę powęszyć

Teraz dr Mutlu i jej współpracownicy zadali temu nicieniowi pytanie: jak właściwie działa u ciebie regulacja przemiany materii? Aby znaleźć odpowiedź, sprawdzili czy poszczególne neurony C. elegans mogą wysyłać sygnały, które wpłynęłyby na metabolizm tłuszczów, ale nie na nawyki żywieniowe. Okazało się, że istnieją takie neurony. Ku zdumieniu całego zespołu, były to neurony węchowe.

To nie tak, że nikt wcześniej nie odkrył związku pomiędzy zmysłem węchu a metabolizmem tłuszczów. Było wiadomo, że taki związek istnieje, ale mechanizmy leżące u jego podstaw wciąż stanowią tajemnicę. Cała percepcja węchowa jest bardzo skomplikowana i bardzo ściśle regulowana. Środowisko, w którym porusza się każdy żywy organizm, jest bogate w najprzeróżniejsze zapachy. Każdy z nich może być wykryty za pomocą odpowiednich neuronów węchowych. Te zaś przekazują sygnały do odpowiednich interneuronów, które interpretują otrzymane dane i na ich podstawie decydują o reakcjach kolejnych neuronów oraz określonych tkanek obwodowych.

Jak to działa u nicienia?

Caenorhabditis elegans to bardzo prosty organizm. Także percepcja węchowa jest u niego prostsza niż np. u człowieka. Ma on tylko trzy pary neuronów węchowych, co bardzo ułatwia badanie ich reakcji na konkretne bodźce. Naukowcy sprawdzili, jak zachowają się nicienie w odpowiedzi na różne zapachy. Okazało się, że niektóre z tych zapachów wpływają na regulację metabolizmu tłuszczów.

W następnym kroku wykorzystano metodę nazywaną optogenetyką. Polega ona na aktywowaniu lub hamowaniu aktywności poszczególnych komórek nerwowych za pomocą światła. Wpływając na czynność neuronów węchowych, naukowcy byli w stanie sterować tkanką tłuszczową C. elegans – sprawiali że tłuszcz był w niej magazynowany lub z niej usuwany. Udało im się też ustalić, który z obwodów nerwowych i szlaków endokrynnych jest za to odpowiedzialny.

Do czego to się przyda?

Od badań na nicieniach do badań na ludziach droga daleka. Ale nie przeszkadza to naukowcom – a także zwykłym zjadaczom chleba, fastfoodów i czekolady – marzyć o zastosowaniu tego odkrycia w praktyce. Zespół dr Mutlu jest zdania, że należy dalej prowadzić prace, które pomogą zrozumieć, dlaczego niektórzy ludzie są mniej lub bardziej podatni na problemy metaboliczne. Szczególne miejsce zajmą tu na pewno badania dotyczące związku między węchem, metabolizmem tłuszczów i chorobami neurodegeneracyjnymi. Wiadomo bowiem, że pacjenci z chorobą Alzheimera najczęściej mają problemy z przemianą materii. A jeśli skutkiem ubocznym tych badań będzie jakaś aromaterapeutyczna strategia odchudzająca, to z pewnością się z tego ucieszymy.