Food alert! Kontrowersyjny aspartam

Aspartam - nieszkodliwy słodzik czy śmiercionośna trucizna? Naukowcy analizują wyniki badań nad tą substancją. Czy uda się jednoznacznie ocenić bezpieczeństwo jej stosowania?

Aspartam to jeden z najpopularniejszych słodzików, używanych do wyrobu całej gamy produktów żywnościowych na całym świecie. Można go znaleźć w takich produktach, jak gumy do żucia, pastylki odświeżające oddech, niskokaloryczne napoje, ale także wędliny, ryby i farmaceutyki. Naukowcy po raz kolejny podważyli bezpieczeństwo jego spożywania i dokładnie przyjrzeli się wszystkim badaniom prowadzonym od początku lat 70, starając się odpowiedzieć na pytania: czy przegląd dotychczasowych dowodów toksykologicznych dot. aspartamu prowadzony (w 2013 r.) przez Panel ds. Dodatków do żywności i substancji odżywczych dodanych do żywności (ANS) był symetrycznie sceptyczny? Czy wzięto pod uwagę wyniki ukazujące niekorzystne działanie tego słodzika, przy jednoczesnym braku wiarygodności badania, w takim samym stopniu jak niewiarygodne wyniki, które nie wskazywały niepożądanego działania aspartamu?

Obecną metaanalizę poprzednich interpretacji wyników badań dokonał Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), który zajmuje się doradztwem naukowym, dotyczącym już istniejących oraz pojawiających się zagrożeń związanych z całym łańcuchem żywnościowym. Zidentyfikowano 81 badań, które rzekomo nie wskazywały na jakiekolwiek niepożądane działanie aspartamu, spośród których panel ANS uznał aż 62 za wiarygodne a tylko 19 za niewiarygodne. Ponadto poddano analizie zbiór 73 innych badań wskazujących na możliwe szkody tego słodzika, spośród których wszystkie uznano wcześniej za niewiarygodne.

Brytyjski ekspert w dziedzinie polityki i bezpieczeństwa żywności prof. Uniwersytetu Sussex Erik Paul Millstone wzywa kraje Unii Europejskiej do zawieszenia zezwolenia na sprzedaż i powszechne stosowanie aspartamu do momentu wykonania gruntownych, niezależnych badań, dotyczących wpływu tej substancji na ludzki organizm. EFSA zamierza działać w sposób odpowiedzialny oraz całkowicie przejrzysty dla krytyków i opinii publicznej, stosując rzetelne i uczciwe podejście do oceny wyników badań.

“Nasza analiza dowodów pokazuje, że nawet jeżeli za pomocą testów porównawczych, zastosowanych przez panel, prawidłowo oceniono wyniki badań, to wskazywały one jasno, że aspartam może być niebezpieczny dla zdrowia, i byli zobowiązani wydać stwierdzenie o istnieniu wystarczających dowodów na to, że słodzik ten nie jest akceptowalnie bezpieczny.”

– prof. Erik Paul Millstone, główny autor badania

Żaden przemysłowy dodatek do żywności nie był dotychczas bardziej kontrowersyjny niż aspartam. Niespójności dotyczące jego niekorzystnego wpływu na organizm mają swój początek już w roku 1973, w którym to amerykańska firma farmaceutyczna GD Searle zwróciła się do Agencji Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drug Administration) o pozwolenie na wprowadzenie aspartamu na rynek spożywczy. Rok później FDA udzieliła zezwolenia na jego stosowanie w słodzikach stołowych. Przed podjęciem tej decyzji niezależni naukowcy apelowali, że aspartam może źle wpływać na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Spośród negatywnych konsekwencji jego stosowania wymieniali opóźnienie umysłowe, uszkodzenia mózgu czy zaburzenia neuroendokrynne. Jak się później okazało firma GD Searle nie przeprowadziła przynajmniej 15 niezbędnych testów toksykologicznych, a ich kolejne sprawozdania wprowadzały w błąd. Lecz to był zaledwie początek dalszych nieprawidłowości w dokumentacji.

„Według mnie, nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy konflikty interesów komercyjnych mogły mieć wpływ na raport panelu, ponieważ wszystkie ich spotkania odbywały się za zamkniętymi drzwiami.”

– prof. Erik Paul Millstone, główny autor badania

Z racji, że na temat wpływu aspartamu na organizm jest zdecydowanie zbyt wiele pytań, a dokumentacja budzi wiele zastrzeżeń, najlepiej byłoby unikać produktów spożywczych, które go zawierają oraz stosować zamienniki, w przypadku używania słodzików suchych.