Zdrowy sposób na upał - zioła o działaniu chłodzącym

Zioła stanowią integralny element wielu kultur, które poznały ich walory smakowe oraz zdrowotne. W medycynie chińskiej na przykład od wieków łączy się je z pokarmami w taki sposób, by odpowiednio regulować temperaturę ciała. Chińczycy wierzą, że pozwala to cieszyć się dobrym samopoczuciem i zdrowiem.

Organizmu nie należy ani przegrzewać, ani wychładzać. Utrzymanie właściwej temperatury jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, a umożliwia to między innymi dieta bogata w niektóre zioła. Warto więc poznać różnorodne właściwości tych roślin, szczególnie w lecie, kiedy upał daje się we znaki.

Dzięki działaniu chłodzącemu i orzeźwiającemu wakacyjna aura staje się bardziej znośna, a ryzyko doznania udaru słonecznego i przegrzania zmniejsza się. Nadmiar ciepła może mieć bowiem poważne konsekwencje zdrowotne, z zatrzymaniem akcji serca włącznie. Zbyt wysoka temperatura powoduje uporczywe dolegliwości, takie jak senność, rozdrażnienie, problemy z koncentracją. Jeśli do tego dodamy ciężkostrawną dietę, to nasze samopoczucie będzie jeszcze gorsze. Upał wzmaga dyskomfort związany z problemami trawiennymi.

Właściwości chłodzące lub ogrzewające ziół wynikają z ich składu chemicznego, sposobu przygotowania oraz kilku innych czynników, które do tej pory nie zostały całkowicie wyjaśnione. Znany u nas mniszek lekarski działa chłodząco u osób, które mają duży poziom cukru we krwi. Jednak jeśli przyjmie go osoba z za niską glikemią, efekt może być odwrotny. Zioła takie regulują więc pewne procesy, a ich działanie nie jest jednostronne.

Jednym z najpopularniejszych naturalnych środków chłodzących jest mięta, stosowana i znana na całym świecie. Zawarte w niej olejki eteryczne działają ponadto uspokajająco i wspomagają proces trawienia. Można ją pić w postaci zaparzonego wywaru, ale również po dodaniu kilku listków do zimnej wody, lemoniady czy kompotu. Doskonale sprawdza się w sałatkach, deserach lub jako dodatek do ryb i białego mięsa.

Szałwia, stosowana głównie w kuchni śródziemnomorskiej (uważanej za jedną z najzdrowszych na świecie), działa odprężająco i chłodząco. Pija się ją w postaci herbaty, ponieważ nawet ciepły napar nie traci właściwości chłodzących, ale dobrze smakuje także po ostudzeniu, szczególnie z dodatkiem miodu. Idealnie nadaje się do mięs, sałatek oraz potraw z grochu i pomidorów.

Melisa, którą od ponad dwóch tysięcy lat również uprawia się w basenie Morza Śródziemnego, znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości uspakajających. Jednak świeże liście mają bardzo orzeźwiający smak i lekko miętowy zapach, doskonale nadają się do napojów, deserów, ryb, sałatek, lekkich sosów, sorbetów i potraw z jajek.

Lawenda to zioło o wyjątkowym zapachu, które kojarzy się głównie z rozległymi polami Prowansji. Jest to jednocześnie roślina o walorach leczniczych, a jej suszone kwiaty dodane do wody uczynią ją orzeźwiającym, zdrowym napojem. Olejek z lawendy roztarty na czole pomoże ukoić ból głowy spowodowany przegrzaniem organizmu.

Kolendra (wyglądem przypominająca rodzimą pietruszkę) jest bardzo aromatycznym ziołem, którego charakterystyczny smak nie każdemu przypadnie do gustu. Świeże liście stanowią dodatek do większości potraw Dalekiego Wschodu, a ponieważ wykazują działanie orzeźwiające, warto dodawać je do sałatek, kanapek, sosów, ryb i mięs. Należy spożywać je na surowo, a dania posypywać tuż przed podaniem, ponieważ pod wpływem obróbki termicznej traci kolor i swoje właściwości.

Ogórecznik lekarski to kolejne zioło, które warto wypróbować w trakcie upałów. Jego kwiaty, pędy i liście to bogactwo aromatów, smakiem przypominające ogórka. Nadaje się do urozmaicania napojów, kanapek, sałatek i zup, np. barszczu ukraińskiego i chłodnika.

Krwawnik to roślina gęsto porastająca polskie pobocza, pola i łąki, przez to najczęściej traktowana jako chwast. Podczas gdy jest to źródło składników regulujących temperaturę ciała, stąd jego zastosowanie w medycynie naturalnej. Dobrze smakuje w połączeniu z miętą i rumiankiem. Po zalaniu ziół wodą należy je odstawić na co najmniej dwie godziny. Po odcedzeniu i dodaniu cytryny lub miodu uzyskujemy idealny na upał, orzeźwiający napój.

Latem warto do potraw dodać również bazylię, która – poza tym, że orzeźwi ciało – poprawi nastrój i zmniejszy rozdrażnienie i nadpobudliwość. Najczęściej podaje się ją z sałatkami i lekkimi przekąskami w towarzystwie oliwy, jednak doskonale sprawdza się również jako dodatek do lemoniady, szczególnie w połączeniu z melisą, miętą i miodem.

Wśród innych ziół o podobnym działaniu wymienić należy:

• trawę cytrynową, która rozszerza pory i ułatwia chłodzenie ciała,
• hibiskus, dodatkowo bogaty w witaminę C,
• koniczynę pomagającą utrzymać właściwą temperaturę,
• koper, kumin, kardamon, szafran.

Poza wzbogaceniem letniego jadłospisu w wymienione zioła, należy pamiętać także o lekkiej diecie, bogatej w witaminy i produkty zawierające wodę. Najbardziej polecane to melon, arbuz, pomidor, ogórek, brzoskwinie, mango i ryby. Wybierając mięso, warto zdecydować się na białe, które nie obciąża układu pokarmowego tak jak mięso czerwone. Podobnie jak nabiał i pieczywo, które również można ograniczyć. Należy zrezygnować z cukru ponieważ to gorzki smak powoduje uczucie chłodzenia. Znajdziemy go w cykorii, mniszku lekarskim czy rzeżusze. By dodatkowo uchronić się przed negatywnymi skutkami przegrzania, grożącymi udarem cieplnym, należy przyjmować potas, który znajduje się między innymi w ziemniakach, wodzie kokosowej i bananach.