Czekoladowa moc - jak gorzka czekolada wspiera pamięć, nastrój i zdrowie mózgu?

Czekolada towarzyszy nam od wieków, przyciągając zapachem i smakiem. Zazwyczaj sięgamy po nią w chwilach słabości lub dla poprawy humoru, rzadko myśląc o jej wpływie na nasze zdrowie. W końcu to tylko słodycz – chwila przyjemności, którą szybko zapomnimy. Czy jednak czekolada kryje w sobie coś więcej? Coraz częściej mówi się o jej korzystnym działaniu na mózg i serce, a badania wskazują, że to właśnie gorzka czekolada - pełna naturalnych przeciwutleniaczy i cennych minerałów, może przynosić prawdziwe korzyści zdrowotne. Może więc warto przyjrzeć się jej bliżej?

Dlaczego gorzka czekolada? Sekret tkwi w polifenolach i flawanolach

Gorzka czekolada zawiera niezwykle cenne związki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Należą do nich polifenole oraz flawanole – naturalne antyoksydanty, które wykazują szerokie działanie prozdrowotne, wpływając pozytywnie na mózg i układ nerwowy. Polifenole mają zdolność neutralizowania wolnych rodników powodujących stres oksydacyjny i przyczyniających się do rozwoju stanów zapalnych oraz degeneracji neuronów. Wspierają także efektywną regenerację układu nerwowego, co jest szczególnie ważne dla osób starszych. Flawanole mogą natomiast poprawiać pamięć, koncentrację i ogólną sprawność umysłową. Badania naukowe wskazują, że ich spożywanie pomaga w zapobieganiu chorobom takim jak demencja czy udary [1, 2].

Wpływ na mózg: Lepsze krążenie i więcej nowych komórek

Przeprowadzone w ostatnich latach eksperymenty wykazały, że spożycie flawanoli pochodzących z kakao może znacząco zwiększać przepływ krwi w mózgu – nawet o kilkanaście procent. Poprawa krążenia oznacza lepsze dotlenienie komórek mózgowych i możliwość efektywnego usuwania produktów przemiany materii. Flawanole obecne w kakao przyczyniają się także do zwiększenia poziomu neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), który wpływa na neurogenezę – czyli powstawanie nowych neuronów. Ma to szczególne znaczenie w obszarach mózgu odgrywających kluczową rolę w procesie uczenia się i zapamiętywania nowych informacji. Eksperymenty z udziałem młodych osób wskazują, że spożywanie czekolady o wysokiej zawartości kakao przyczynia się do wzrostu aktywności mózgu w czasie rozwiązywania zadań poznawczych. Naukowcy przypuszczają więc, że obecne w kakao substancje mogą pozytywnie wpływać na koncentrację i zdolność do rozwiązywania problemów [1,2].

Czy czekolada może być pomocna w zwalczaniu chorób neurodegeneracyjnych? 

Korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania czekolady w odniesieniu do chorób neurodegeneracyjnych to jedno z ważnych odkryć ostatnich lat. Na podstawie badań naukowych wiemy, że demencja (w tym choroba Alzheimera) jest powiązana z procesami zapalnymi oraz nieprawidłową akumulacją białek, które uszkadzają neurony. Polifenole zawarte w kakao mogą aktywować tzw. szlaki przeżycia komórkowego, które chronią neurony przed degeneracją, hamując aktywność mediatorów zapalnych i wspierając prawidłowe funkcjonowanie komórek glejowych (odgrywających kluczową rolę w ochronie neuronów) [2].

Gorzka czekolada może także korzystnie wpływać na stan pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona. Dzieje się tak, ponieważ polifenole obecne w kakao działają jako naturalne przeciwutleniacze, które hamują stres oksydacyjny nasilający degenerację komórek nerwowych. Kwercetyna – jeden z głównych flawonoidów obecnych w gorzkiej czekoladzie – również działa ochronnie na neurony i wykazuje właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu ma zdolność łagodzenia procesów neurodegeneracyjnych [2].

Mniej stresu, więcej radości – czekolada poprawia nastrój

Czekolada jest najprawdopodobniej pokarmem o najbardziej korzystnym wpływie na nastrój. Jej zdolności do poprawy stanu psychicznego można przypisać zawartości substancji psychoaktywnych, takich jak anandamid, kofeina, fenyloetyloamina oraz magnez. W sytuacjach stresu i obniżenia nastroju zwiększa się zapotrzebowanie na substancje wspierające neurotransmisję, co wzmaga apetyt na czekoladę [3].

Dodatkowo kakao zawiera prekursory amin biogennych odgrywających kluczową rolę w  procesie produkcji endorfin – związków odpowiedzialnych za poprawę nastroju i zmniejszających ryzyko wystąpienia stanów depresyjnych. Wskazuje się również, że osoby cierpiące na depresję mogą chwilowo złagodzić jej objawy dzięki spożywaniu czekolady. Jest to prawdopodobnie związane z obecnością tryptofanu, kluczowego w procesie produkcji serotoniny (która jest odpowiedzialna za uczucie szczęścia i satysfakcji). To wszystko sprawia, że spożywanie czekolady jest skutecznym i smacznym sposobem na poprawę samopoczucia [3]. 

Czy warto codziennie jeść gorzką czekoladę?

Prozdrowotne skutki spożywania gorzkiej czekolady są obiecujące – należy jednak pamiętać o umiarze. Czekolada to produkt wysokokaloryczny. Jedzenie go w zbyt dużych ilościach może prowadzić do niechcianego przyrostu masy ciała. Jednak mając na uwadze dobroczynny wpływ substancji zawartych w gorzkiej czekoladzie na funkcjonowanie układu nerwowego i całego organizmu, warto sięgać po nią każdego dnia. Według ekspertów optymalna dzienna porcja – taka, która pozwala czerpać korzyści zdrowotne bez ryzyka nadmiernego spożycia kalorii i cukru – wynosi około 20-30 gramów czekolady o wysokiej zawartości kakao [3,4].