Śnieg, którego nie ma - zjawisko śniegu optycznego

Wyobraź sobie, że patrzysz przed siebie, a w twoim polu widzenia pojawiają się migoczące punkty, przypominające wirujące płatki śniegu. Brzmi magicznie? Nie dla osób doświadczających zjawiska śniegu optycznego. Na czym tak właściwie ono polega? Śnieg optyczny jest zjawiskiem neurologicznym, zaburzeniem przetwarzania informacji wzrokowej docierającej do mózgu. Ma postać licznych, małych, migoczących punktów w polu widzenia [1]. Można powiedzieć, że osoby doświadczające śniegu optycznego widzą obraz przypominający śnieżenie na telewizorze kineskopowym lub migoczące płatki śniegu.

Jak się objawia?

Śnieg optyczny objawia się dostrzeganiem licznych kropek, najczęściej czarno-białych, ale mogą one być też przezroczyste lub kolorowe, które pulsują i migoczą [2]. Zazwyczaj obecne są w całym polu widzenia. Ten „śnieg” nakłada się na widziany obraz, jednak nie towarzyszy mu utrata ostrości wzroku ani ubytek pola widzenia [2-3]. Intensywność tego zjawiska może być inna u różnych osób.

Poza widzeniem “śniegu” pacjenci doświadczają także objawów towarzyszących, takich jak: nadwrażliwość na światło, błyski światła w polu widzenia, powidoki (utrzymywanie wrażenia wzrokowego po ustaniu bodźca), męty, problemy z widzeniem nocnym, światłowstręt. Dodatkowe objawy nie są takie same u wszystkich osób. Zespół śniegu optycznego może występować razem z migreną czy szumami usznymi. Doświadczane dolegliwości są silniejsze u osób ze współistniejącą migreną. [2]

Skąd się bierze?

Śnieg optyczny nie jest spowodowany zaburzeniem okulistycznym, a raczej niewłaściwym przetwarzaniem bodźców wzrokowych. Prawdopodobnie powoduje to generowanie zakłóceń w postaci migoczących punktów. W powstanie tego zaburzenia może być zaangażowanych wiele czynników, w tym nieprawidłowe funkcjonowanie kory wzrokowej i połączenia wzgórzowo-korowego. Konieczne są dalsze badania, aby dokładnie wyjaśnić mechanizm zespołu śniegu optycznego. [7]

Śnieg optyczny może wystąpić samoistnie w dowolnym wieku. Wielu pacjentów nie pamięta, żeby kiedykolwiek widziało inaczej, co wskazuje na początek zaburzenia we wczesnym dzieciństwie [2]. W niektórych przypadkach śnieg optyczny wystąpił na skutek jakiegoś czynnika zewnętrznego – urazu głowy, infekcji, stosowanego leku. [4]

Diagnozowanie

Diagnozowanie śniegu optycznego może obejmować konsultację u specjalistów różnych dziedzin. Podstawą jest badanie okulistyczne i neurologiczne, jednak mogą być konieczne także inne badania, w tym badania obrazowe. Większość osób doświadczających zespołu śniegu optycznego jest zdrowa pod względem okulistycznym i neurologicznym. Postawienie diagnozy zespołu śniegu optycznego wymaga wykluczenia występowania innych chorób, które mogą wywołać podobne objawy. [1]

Wpływ na życie codzienne

Mimo że śnieg optyczny nie postępuje i nie prowadzi do utraty wzroku, znacząco wpływa na życie osób, które go doświadczają. Pojawiające się objawy są frustrujące i w dłuższej perspektywie mogą być bardzo uciążliwe. Niektóre osoby doświadczają znacznego obniżenia jakości życia, w tym trudności w prowadzeniu samochodu (zwłaszcza po zmroku) czy czytaniu. Jak wskazuje Fraser, istnieją pacjenci, którzy nie są w stanie ukończyć szkoły ani pracować, a nawet otrzymujący renty z tytułu stałej niepełnosprawności (w Australii). [1]

Leczenie śniegu optycznego

Możliwości leczenia tego zaburzenia są ograniczone. Obecnie specjaliści skupiają się na łagodzeniu objawów i próbach poprawy jakości życia pacjentów doświadczających śniegu optycznego. Przetestowano wiele leków, które mogłyby pomóc przywrócić normalne widzenie. Jednak w literaturze pojawiają się sprzeczne informacje co do skuteczności ich działania. [4-5]. Dodatkowo nie wszyscy pacjenci są skłonni spróbować leczenia farmakologicznego, prawdopodobnie z powodu strachu przed skutkami ubocznymi, głównie pogorszeniem objawów wzrokowych. Zwiększa to znaczenie terapii niefarmakologicznych.

Jedną ze skuteczniejszych metod niefarmakologicznych są barwione soczewki okularowe, które pomagają wielu pacjentom. Neurooptometryczna terapia widzenia wydaje się poprawiać codzienne funkcjonowanie osób ze współwystępującymi nieprawidłowościami w zakresie ruchów oczu [6]. Inne badane metody, które prawdopodobnie pomagają w redukcji objawów to powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (rTMS) oraz terapia poznawcza oparta na uważności (MBCT). [7,8]

Przynieść ulgę pacjentom

Osoby z zespołem śniegu optycznego widzą świat inaczej. Ich codzienne funkcjonowanie może być bardzo uciążliwe. Dlatego podejmowane są próby łagodzenia pojawiających się dolegliwości. Zespół śniegu optycznego jest schorzeniem, którego zdiagnozowane jest trudne. Podobne objawy mogą występować w innych chorobach. W przeszłości był mylony z migreną i zaburzeniami psychicznymi. Konieczne są dalsze badania i lepsze poznanie tego zjawiska. Do tego czasu opcje leczenia pozostaną ograniczone.