Fakty i mity o CBD

Kannabidiol, szerzej znany jako CBD, podbija serca klientów na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych rynek zalały najróżniejsze produkty z domieszką tej substancji, a biznes dopiero rozkwita. Czym jest CBD? Czy faktycznie może wyleczyć nas z miriadów schorzeń? Co na to wszystko naukowcy? Przedstawiamy zdroworozsądkowe podejście do fenomenu CBD.

Przemysł CBD kwitnie. Przychód tej branży, ostrożnie licząc, w 2025 roku wyniesie 16 bilionów dolarów – w samych tylko Stanach Zjednoczonych. W tym kraju, poza olejem i suszem, ekstrakt z konopi można znaleźć w najróżniejszych produktach, m. in. hamburgerach, wykałaczkach oraz odświeżaczach powietrza. Co sprawia, że CBD jest tak popularne? Zgodnie z wynikami kwestionariusza przeprowadzonego przez Brightfield Group, w którym udział wzięło 5000 Amerykanów, ponad połowa z nich sięga po konopie by, ukoić niespokojny umysł. Pozostałe istotne przyczyny korzystania z CBD to przewlekły ból, bezsenność i depresja. Trend ten jest też widoczny w świecie celebrytów. Kim Kardashian przyjmowała CBD po tym, jak urodziła czwarte dziecko. Profesjonalny golfista Bubba Watson pomaga sobie w ten sposób zasnąć. A Martha Stewart używa go by uspokoić… swojego buldoga francuskiego. Czy CBD naprawdę działa?

Czym jest CBD?

Kannabidiol, czyli CBD, to mniej znany składnik konopi siewnych (Cannabis sativa). Bardziej od niego rozpoznawalny tetrahydrokannabinol, czyli THC, to składnik „zioła”, który odpowiada za jego psychodeliczne efekty. Same konopie najprawdopodobniej pochodzą z terytoriów Azji Centralnej. Naukowcy szacują, że po raz pierwszy zostały użyte w celach rytualnych i/lub terapeutycznych około 750 r. p.n.e. THC i CBD to tylko dwa z ponad stu kannabinoidów zawartych w konopiach. THC ma działanie psychoaktywne, może wywoływać stany lękowe, a jego nadużywanie prowadzi do uzależnienia. Zaś w przypadku CBD mamy do czynienia z substancją, która najprawdopodobniej nie wywołuje doświadczeń psychodelicznych. Natomiast ma potencjał terapeutyczny w zaburzeniach lękowych oraz uzależnieniach – choć badania trwają i na jednoznaczne wyniki musimy jeszcze poczekać.

CBD w mediach

Jednak specjaliści od marketingu nie zamierzają czekać na solidną opinię naukowców. Reklamują CBD jako remedium na stany lękowe, depresję, bezsenność, a nawet syndrom stresu pourazowego. Popularności tej substancji dodaje przedstawianie jej jako „nie-psychodelicznej”. Przekonuje to użytkowników, że mogą korzystać z prozdrowotnych właściwości konopi bez ryzyka „zjarania się” albo pochłonięcia ogromnej ilości jedzenia w środku nocy. Wzdłuż i wszerz Stanów Zjednoczonych pojawiają się kolejne plantacje konopi. Dzieje się to w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na CBD, które przedsiębiorczy Amerykanie sprzedają w najróżniejszych formach. Można znaleźć je nie tylko w postaci oleju lub sprayu do nosa, lecz także jako dodatek w lizakach a nawet… w czopkach. A co na to naukowcy?

Czy CBD naprawdę działa?

W 2018 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła wprowadzenie na rynek farmaceutyczny leku Epidiolex, który jest oparty na oczyszczonym ekstrakcie z konopi zawierajacym CBD. Nastąpiło to dopiero, gdy trzy niezależne testy kliniczne z łącznym udziałem 516 pacjentów potwierdziły jego skuteczność w leczeniu napadów drgawek u dzieci. Badania te zostały przeprowadzone zgodnie ze złotymi standardami: w schemacie losowego przydziału do grup, z wykorzystaniem metodologii podwójnie ślepej próby oraz z porównaniem do skuteczności placebo. Wyniki tych testów przynoszą nadzieję na zastosowanie CBD również w terapii innych schorzeń. Póki co Epidiolex pozostaje jedynym lekiem zatwierdzonym przez FDA. Większość dotychczasowych badań nad działaniem tej substancji została przeprowadzona na modelu zwierzęcym. Dlatego na razie nie wiadomo zbyt wiele na temat jego wpływu na umysł człowieka. Istnieją jednak przesłanki, które wspierają reklamy przedsiębiorców.

CBD a zaburzenia lękowe

Osoby, które zmagają się z uogólnionym zaburzeniom lękowym przeżywają prawdziwy koszmar podczas wystąpień przed publicznością. Naukowcy z Wydziału Neuronauki na Uniwersytecie w São Paulo w Brazylii postanowili sprawdzić, czy CBD może pomóc im uspokoić nerwy. W tym celu przeprowadzili badanie w formacie ślepej próby, w którym porównali wpływ CBD i placebo na stan wskaźników psychologicznych i fizjologicznych podczas symulowanej prezentacji. W badaniu wzięło udział 24 studentów, z których połowa cierpiała na nieleczone zaburzenia lękowe. Przed i po wykonaniu zadania opisali oni swój nastrój za pomocą kwestionariusza. Podczas całego wystąpienia naukowcy monitorowali ich ciśnienie krwi, puls oraz poziom przewodnictwa skóry – czyli fizjologiczne wskaźniki reakcji emocjonalnej. Wyniki badania ujawniły, że zarówno u osób zdrowych, jak i cierpiących na zaburzenia lękowe jednorazowe spożycie CBD zmniejszyło odczuwanie niepokoju – fizjologicznie oraz psychologicznie. Zatem ta substancja może obniżać napięcie związane z interakcjami społecznymi.

Skoro tak, to czy obniża też ogólną reaktywność emocjonalną? Właśnie to postanowili sprawdzić naukowcy z Wydziału Psychiatrii na Uniwersytecie w Chicago. Przeprowadzili eksperyment w formacie ślepej próby, w którym porównali wpływ CBD i placebo na poruszenie emocjonalne wywołane bodźcami wzrokowymi. Wzięło w nim udział 38 zdrowych i wolnych od uzależnień uczestników. Połowa z nich przyjęła wysoką dawkę CBD, a pozostali – placebo. Następnie wszystkim pokazywano zdjęcia o pozytywnym lub negatywnym ładunku emocjonalnym. Uczestnicy opisywali swoją reakcję na każde z nich za pomocą specjalnego kwestionariusza. Wyniki wykazały, iż CBD nie wpłynęło na odczuwanie ani pozytywnych, ani negatywnych emocji. Z jednej strony można potraktować je jako sprzeczne z rezultatami poprzednio opisanego eksperymentu. Jednak należy pamiętać, że zadania wykorzystane w obu badaniach bardzo się różniły. Pierwsze wymagało aktywnej konfrontacji ze stresem, a drugie jedynie pasywnej obserwacji obrazów. Dlatego, by jednoznacznie opisać wpływ CBD na emocje, niezbędne są kolejne badania.

CBD a stres pourazowy

Zespół stresu pourazowego (PTSD) dotyka wielu weteranów wojennych, których prześladują wspomnienia z żołnierskich czasów. Są oni na nie niezwykle wyczuleni, zatem duchy przeszłości mogą pojawić się w odpowiedzi na nawet najniewinniejsze bodźce. Na przykład trzask z rury wydechowej potrafi w uszach weterana zabrzmieć niczym wystrzał z broni palnej, natychmiast przenosząc go na pole bitwy. Czy CBD może złagodzić te symptomy?

By odpowiedzieć na to pytanie, w 2021 roku zespół naukowców z Filadelfii i Kolorado przeprowadził pierwsze na świecie badanie kliniczne, w którym porównał wpływ THC, CBD i placebo na symptomy PTSD. W teście tym wzięło udział 80 weteranów wojennych, którzy zostali losowo przydzieleni do jednej z czterech grup. Przez trzy tygodnie palili określoną ilość losowo wybranego suszu konopi, zawierającego jedną z kombinacji substancji: THC (zawartość THC 12%, CBD < 0.05%), CBD (THC < 0.5%, CBD 11%), THC i CBD (THC 8%, CBD 8%), placebo (THC < 0.03%, CBD < 0.01%). Przez cały ten czas monitorowali występowanie objawów PTSD za pomocą specjalnego kwestionariusza. Następnie naukowcy porównali wpływ THC, CBD i placebo na wskaźniki takie jak nerwowość, liczba negatywnych wspomnień dziennie, etc. Wyniki były co najmniej zaskakujące. Otóż wyraźna poprawa – tzn. zmniejszenie dotkliwości PTSD – wystąpiła u… wszystkich trzech grup. Nie było istotnych statystycznie różnic pomiędzy osobami, które przyjmowały THC, CBD lub placebo. Innymi słowy sam fakt palenia konopi współwystępował z poprawą stanu psychicznego – niezależnie od zawartości „skręta”. Oczywiście by potwierdzić ten efekt, niezbędne są kolejne badania, lecz być może „boom” na produkty zawierające CBD wynika właśnie z podświadomego przekonania, że mają one prozdrowotne efekty.

CBD a bezsenność

Wielu użytkowników CBD (według jednego z badań kwestionariuszowych aż 42%) jako powód zażywania specyfiku podaje bezsenność. Jednak do tej pory nie przeprowadzono badań klinicznych, które potwierdzałyby skuteczność CBD na tym polu. Natomiast w 2016 roku zespół naukowców z Uniwersytetu w São Paulo w Brazyli sprawdził wpływ CBD na przebieg snu u osób zdrowych. W eksperymencie wzięło udział 28 ochotników. Podczas pierwszej nocy połowa z nich przyjęła doustnie sporą dawkę CBD, a pozostali – placebo. Kolejnej nocy nastąpiła zamiana substancji. W trakcie obu sesji naukowcy monitorowali aktywność mózgu oraz wskaźniki fizjologiczne uczestników. Zatem to badanie zostało przeprowadzone w schemacie podwójnie ślepej próby, a wpływ CBD na architekturę snu został porównany z placebo. Wyniki ujawniły, iż kannabinol nie zakłóca naturalnego przebiegu nocnego odpoczynku – co zdarza się przy stosowaniu antydepresantów.

CBD a depresja

Zaburzenia snu mogą wynikać z wielu przyczyn – w tym z depresji. Czy CBD w przyszłości może zostać nowym, bezpiecznym lekiem na tę chorobę? Na to pytanie na razie brakuje naukowych odpowiedzi. Większość badań przeprowadzana jest na modelu zwierzęcym. Ich wyniki wskazują, że u gryzoni (u których izolacja społeczna wywołuje objawy depresji) przyjmowanie CBD poprawia nastrój. Jednakże odpowiedź na pytanie jakie jest przełożenie tych obserwacji na gatunek Homo sapiens pozostaje przedmiotem badań naukowych. Być może już niedługo pojawią się pierwsze testy kliniczne, które pozwolą lepiej zrozumieć wpływ CBD na nastrój u ludzi.

CBD – potencjał terapeutyczny

Podsumowując, CBD może wspierać nas w utrzymaniu dobrego nastroju lub w rozluźnianiu się pod koniec męczącego dnia. Brakuje jednak solidnych dowodów potwierdzających jego skuteczność w terapii zaburzeń klinicznych. Dlatego niewskazane jest przyjmowanie go w ramach leczenia, albo zamiast wizyty u lekarza.

Czy CBD jest szkodliwe?

Kannabidiol w czystej postaci jest nietoksyczny. Nie wywołuje zmian świadomości, a jego zażywanie nie prowadzi do uzależnień – co zostało dowiedzione naukowo. Natomiast dostępne na rynku produkty rzekomo zawierające CBD niekoniecznie posiadają wiarygodne atesty potwierdzających ich jakość. Na przykład zespół toksykologów z Uniwersytetu w Wirginii przeanalizował zawartość dziewięciu e-liquidów, które według informacji na etykietach zawierały stuprocentowy, naturalny ekstrakt CBD. Wyniki były dość zaskakujące – delikatnie mówiąc. Naukowcy w jednym z nich znaleźli dekstrometorfan (DXM), czyli substancję znajdującą się w lekach na kaszel dostępnych bez recepty, która w większych ilościach jest psychoaktywna, uzależniająca i toksyczna. W czterech innych e-liquidach odkryli natomiast obecność syntetycznego kannabinoidu, zwanego w slangu ulicznym „przyprawą” (ang. spice), który może wywoływać stany lękowe, psychozę, tachykardię, a nawet zgon. Wniosek jest jeden – jeżeli zamierzamy skorzystać z produktu zawierającego CBD, warto dokładnie sprawdzić jego jakość.

Tę konkluzję wspierają również wyniki badania z 2017 roku, w którym naukowcy porównywali treść etykiet produktów CBD z ich faktyczną zawartością. Przebadali 84 produkty różnego typu. Okazało się, że w 42% z nich zawierało mniej, a 26% więcej CBD niż deklarowano. Jedynie w przypadku 32% z nich CBD było tyle, ile napisano. Najwyższa zgodność występowała w przypadku olejków, a najmniejsza – w przypadku e-liquidów. Ponadto naukowcy odkryli, że w 16 produktach znajdowało się również… THC, którego być tam nie powinno. Nic więc dziwnego, że w samym 2018 roku w Stanach Zjednoczonych aż 1090 osób zgłosiło się do lokalnych szpitali z podejrzeniem zatrucia po spożyciu produktu rzekomo zawierającego tylko CBD. Większości nie stało się nic poważnego, lecz 46 z nich trafiło na oddział intensywnej opieki medycznej – prawdopodobnie w wyniku powikłań związanych z przyjęciem innych substancji. Powtórzmy więc – przed zakupem produktu zawierającego CBD, szczególnie e-liquidów, warto naprawdę uważnie sprawdzić ich jakość, np. na forach internetowych.

Czy CBD to ściema?

Zdaniem naukowców kilka kropel olejku z CBD w kawie albo smoothie raczej nie wpłynie na organizm w jakikolwiek sposób. Co zatem stoi za lawinowo rosnącą popularnością takich produktów? Prawdopodobna odpowiedź brzmi: efekt placebo. Ponieważ wierzymy w moc konopi, doświadczamy poprawy samopoczucia (lub innych korzyści) nawet po jednorazowym spożyciu lizaka z niewielką ich zawartością. Wszakże nie oznacza to, iż CBD jest ściemą.

„CBD faktycznie ma potencjał terapeutyczny – w naszych testach klinicznych wykazaliśmy, że jego zastosowanie zmniejszyło objawy odstawienia heroiny. Jednakże produkty takie jak tusze do rzęs lub tampony z CBD to zwyczajne oszustwo”- podsumowuje Yasmin Hurd, dyrektorka Instytutu Badań nad Uzależnieniami w Nowym Jorku.