Minimózgi dla prawdziwych mózgów

Bardzo często możemy spotkać się z poglądem, że jedzenie lub zioła przypominające określone części ciała mają na te właśnie części pozytywny wpływ. Korzeń żeń-szenia, na przykład, przypomina sylwetkę człowieka (nawet jego nazwa po chińsku oznacza “korzeń-człowiek”) i jest dobry właściwie na wszystko. Przecięta w poprzek marchew przypomina oko i zawiera beta-karoten, z którego organizm wytwarza witaminę A niezbędną do produkcji związku umożliwiającego siatkówce oka odbieranie światła. Awokado kształtem przypomina macicę, a ze względu na wysoką zawartość witaminy B9 polecane bywa szczególnie kobietom starającym się o dziecko. No i orzechy włoskie, których wnętrze wygląda zupełnie jak ludzka głowa po zdjęciu górnej części czaszki - mają być dobre na mózg.

Kształt ma znaczenie?

Nie da się ukryć, że skład orzechów włoskich jest niezwykle interesujący z punktu widzenia zdrowia mózgu. Znajduje się w nich więcej polifenoli niż w jakichkolwiek innych orzechach. Dlaczego polifenole są ważne dla mózgu? Przede wszystkim dlatego, że działają przeciwutleniająco – wychwytują wolne rodniki, czyli cząstki, które wywołują uszkodzenia białek lub DNA i mogą nawet przyczyniać się do rozwoju choroby Parkinsona, choroby Alzheimera, demencji czy udarów. Niektóre polifenole potrafią też wiązać metale ciężkie i ułatwiać ich usuwanie z organizmu. Te maleńkie mózgi zawierają związek nazywany kwasem alfa-linolenowym, w skrócie ALA, który należy do grupy kwasów omega-3. To właśnie z niego organizm produkuje niezbędne EPA i DHA, niezbędne dla dobrej kondycji mózgu.

Wielkie badanie małych mózgów

Między majem 2014 roku a majem 2016 roku odbyło się największe do tej pory badanie dotyczące wpływu ich spożywania na zdrowie mózgu u osób starszych, nazwane Walnuts and Healthy Aging (WAHA), czyli Orzechy Włoskie i Zdrowe Starzenie się. Wzięło w nim udział niemal 640 osób w wieku od 63 do 79 lat, mieszkających w Barcelonie lub w kalifornijskim mieście Loma Linda. Część z nich przez dwa lata dodawała do swojego zwykłego jadłospisu orzechy włoskie w takiej ilości, aby dostarczały one 15% dziennej dawki energii. Druga część natomiast nie jadła orzechów włoskich w ogóle. W międzyczasie ochotnicy wykonali kilka serii testów sprawdzających ich zdolności poznawcze. Niektórzy z nich zostali też poddani badaniu za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI), co umożliwiło monitorowanie zmian zachodzących w mózgu.

Czego dowiedzieli się naukowcy?

Wyniki tego badania są interesujące. Naukowcy zaobserwowali bowiem, że u części z ochotników dodatek orzechów do standardowej diety wpłynął pozytywnie za ogólnie pojęte zdolności poznawcze, a także spowolnił ich pogarszanie się, postępujące wraz z wiekiem. Co ciekawe, efekt ten wystąpił jedynie u ochotników z Barcelony, nie odnotowano go u osób z Loma Linda.

Najlepsze orzechy są na Plaza Catalunya?

Badacze spróbowali dociec, co mogło być przyczyną takiej różnicy w wynikach. Po przeanalizowaniu kwestionariuszy osobowych oraz wyników badań przeprowadzonych na samym początku eksperymentu doszli do wniosku, że barcelońscy uczestnicy charakteryzowali się niższym poziomem wykształcenia niż ci z Loma Linda oraz niższym wyjściowym poziomem ALA w organizmie. Te dwa czynniki mają istotny wpływ na funkcje mózgu – często osoby lepiej wykształcone dłużej zachowują sprawność poznawczą, a wyższy poziom kwasu alfa-linolenowego znacznie ułatwia zachowanie tej sprawności.

Kto skorzysta najwięcej?

Wygląda więc na to, że spożywanie orzechów włoskich może pomóc zwłaszcza tym grupom populacji, które są szczególnie zagrożone pogorszeniem się pamięci lub zdolności do przyswajania informacji w starszym wieku. Autorzy eksperymentu uważają, że powinno się go powtórzyć, ale tym razem spożywanie (oraz nie spożywanie, bo przecież musi istnieć też grupa kontrolna) orzechów powinno trwać dłużej niż dwa lata. Być może uda się wówczas uzyskać lepsze dane dotyczące ich wpływu na kondycję mózgu. Na koniec warto wspomnieć jeszcze o jednej rzeczy: ochotnicy z Loma Linda też nie odeszli tak całkiem z niczym, gdyż u obu grup zaobserwowano zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia.