Tradycyjna medycyna chińska (cz. 2)

Tradycyjna medycyna chińska to nie tylko zioła i zabiegi lecznicze. Obejmuje ona także dbanie o umysł i psychikę, między innymi za pomocą medytacji. Równie istotne jest przekonanie, że człowiek nie jest zupełnie niezależną jednostką, ale elementem większej całości. Stąd bierze się system geomancji.

Zasada właściwego łączenia, zgodnie z chińską tradycją, powinna uwzględniać cztery składniki:

• ziele przewodnie, nazywane cesarzem, która działa na główną chorobę,
• ziele wspomagające, zwane ministrem, poprawiające skuteczność działania cesarza,
• pomocnika, działającego na objawy towarzyszące oraz pomagającego przyswajać składniki dwóch pierwszych,
• posłańca, który doprowadzi poprzednie składniki do chorego miejsca.

Istnieją niezliczone kombinacje ziół, a ich stosowanie i dobranie do konkretnego przypadku wymaga ogromnej wiedzy i doświadczenia. Dlatego też takimi mieszankami, które zostaną nam przepisane przez osobę zajmującą się ziołolecznictwem, nie należy się dzielić. Ich nieumiejętnie stosowanie albo połączenie z innymi ziołami lub lekami, może wywoływać skutki uboczne.

Dodatkowo chińscy medycy rozróżniają poszczególne części roślin, z których każda ma inne działanie. Przy czym budowę rośliny utożsamiają z budową ludzkiego organizmu. I tak:

• liście – znajdują się w górnych partiach roślin, działają na górne części ciała,
• gałęzie – stanowią trzon, odżywiają,
• korzenie – wzmacniają,
• nasiona – nawilżają.

Nieodłącznym elementem medycyny chińskiej jest również akupunktura. Powinni ją stosować tylko doświadczeni praktycy, w innym przypadku może spowodować pogorszenie stanu zdrowia. Używa się jej w przypadku dolegliwości o ostrym, dynamicznym przebiegu. W ujęciu ideologicznym polega na przesuwaniu qi z miejsc, w których skupiła się w nadmiarze, do miejsc, gdzie jej ilość jest niewystarczająca. Stosowanie akupunktury w organizmie osłabionym, w którym poszczególne narządy zostały „wypłukane” z qi, może doprowadzić do zapaści. Dlatego przedtem należy go dobrze odżywić, stosując odpowiednie zioła i zasady zbilansowanej diety. Akupunktura z powodzeniem stosowana jest w leczeniu bólu, jednak trzeba pamiętać, że jest on jedynie objawem choroby, dlatego docelowo terapia ta ma za zadanie usunąć jego przyczynę.

Wspomniane metody (ziołolecznictwo i akupunktura) należą do tzw. gałęzi klasycznej medycyny chińskiej, do których zaliczają również: medytacja, dieta, masaż, ćwiczenia i geomancja, powszechnie znana jako Feng Shui. Chińczycy wierzą, że dopiero zastosowanie wszystkich tych dziedzin pozwala cieszyć się dobrym zdrowiem i długim życiem. Kolejność, w której zostały wypisane jest przypadkowa, ponieważ między znawcami tematu toczą się spory, który z elementów jest najważniejszy.

Medytacja to ciężka praca nad samym sobą, której efektem jest znalezienie harmonii ducha, co uważa się za podstawę dobrego samopoczucia i zdrowia. Niestabilny i niezrównoważony duch może bowiem zachowywać się w taki sposób, który będzie działał destrukcyjnie na nawet najsilniejszy organizm. Medycyna zachodnia również zna przypadki oddziaływania na zdrowie ciała złej kondycji psychicznej i odwrotnie. Idąc tym tokiem myślenia, medytacja przestaje być magicznym rytuałem, a zaczyna być środkiem do nauki racjonalnego i higienicznego życia, panowania nad emocjami i cieszenia się życiem, bo i tego, wbrew pozorom, czasem trzeba się nauczyć. Dla Chińczyków ciało i psychika to całość, nie rozróżniają zdrowia fizycznego i psychicznego. Wydaje się uzasadnionym podejście, że poukładanie sobie tych kwestii w głowie przekłada się na dobre zdrowie fizyczne. Przede wszystkim dlatego, że niweluje stres, pozwala nad nim panować, a także go unikać. A to właśnie stres jest jednym z najbardziej chorobogennych czynników we współczesnym świecie.

W chińskiej tradycji nieodłącznym elementem dbania o zdrowie są ćwiczenia fizyczne, które wykonuje się od wczesnego dzieciństwa. Ruch pobudza krążenie krwi w organizmie, więc bezruch to śmierć. W chińskiej filozofii rzeczy statyczne nie mają racji bytu, a wszystko jest ruchem. Odpowiedni system ćwiczeń powinien jednocześnie rozwijać fizycznie, duchowo i energetycznie. Na tej idei bazuje Thai Chi, czyli system łączący ćwiczenia fizyczne, oddechowe, relaksacyjne.

Kolejnym elementem jest dieta, która powinna być zbilansowana i dostosowana do kondycji i stanu zdrowia osoby ją stosującej. Jeść należy powoli, przeżuwając dokładnie każdy kęs. Warto znaleźć w tej czynności przyjemność, celebrować ją w każdym nadarzającym się momencie. W ten sposób może być jednocześnie źródłem szczęścia i relaksu.

Feng Shui, czyli jedność człowieka ze światem

Tradycyjna medycyna chińska zakłada, że człowiek nie jest samotnym statkiem na morzu, ale jest częścią wielkiej całości, z którą łączy się za pomocą meridianów. Otoczenie ma na nas nieustanny wpływ, buduje nas od narodzin, aż do śmierci. Znacznie „otoczenia” jest przy tym bardzo szerokie i rozciąga się nawet na ciała niebieskie. Takie rozumowanie doprowadziło do powstania Feng Shui, co jest uproszczoną wersją chińskiej starożytnej geomancji, czyli nauki o związku między energią człowieka i otoczenia. Chińscy lekarze uważają, że zaburzenia przepływu tej energii objawiają się różnymi chorobami, które można usunąć wprowadzając odpowiednie zmiany w swoim otoczeniu. Dopiero wprowadzenie harmonii energetycznej pozwala cieszyć się dobrym zdrowiem.

Współczesny świat pełen jest miejsc, które działają na nasz organizm destrukcyjnie. Nieświadomie sami wokół siebie takie miejsca tworzymy, np. posiadając zbyt dużo rzeczy w domu, zagracając go niepotrzebnymi przedmiotami, których ilość i różnorodność powoduje u nas rozdrażnienie, stres, problemy z koncentracją i snem. Właściwie urządzona przestrzeń wpływa na nas kojąco, relaksująco, a odpowiednio dobrane kolory wykończenia dodatkowo te nastroje potęgują. Uważa się nawet, że kolory stanowią doskonałe wsparcie w terapiach leczniczych. Założenie to opiera się na tej samej podstawie, co chińskie Feng Shui – otoczenie, w których przebywamy nie jest dla nas neutralne.

Chińczycy w lecznictwie stosują również masaż (akupresura), któremu przypisują funkcję podobną do akupunktury. Jest to zabieg wymagający mniejszych kwalifikacji, w którym trudniej o błąd. W tradycji tej znane są rozmaite rodzaje masażu, które poza leczeniem dolegliwości bólowych mają również doskonałe działanie rozluźniające i relaksujące.

Mimo tego, że chińska tradycja lecznictwa ma wielu sceptyków, jej podstawy wydają się uzasadnione i racjonalne. O ile idea przepływającej przez ciało energii qi może być uznana za niekonwencjonalne spojrzenie na temat zdrowia, nie mający wiele wspólnego z nauką, to po zapoznaniu się z jej założeniami, okazuje się, że jest to jak najbardziej naukowe podejście – aby człowiek był zdrowy, wszystkie jego układy muszą poprawnie działać. Ich poprawne działanie natomiast oznacza wzajemne oddziaływanie na siebie – serce pompuje krew i rozprowadza tlen do innych narządów, płuca ten tlen dostarczają, kończyny odbierają sygnały dotykowe, które powodują pobudzanie neuronów w mózgu. W istocie tradycyjna medycyna chińska jest więc zbiorem prostych prawd, z których czasami po prostu nie zdajemy sobie sprawy.