Tajemnice umysłu

Medytacja w różnych kulturach (cz. 2/3)

Pod pojęciem medytacji rozumiemy praktykę lub grupę praktyk, mającą na celu ćwiczenie umysłu w pogłębianiu doświadczeń duchowych lub świadomym wywoływaniu określonych stanów emocjonalnych. Jest ona od zawsze związana z religią, kładzie jednak nacisk na indywidualne doświadczenie medytującego. Przejdźmy do dokładniejszej analizy poszczególnych rodzajów medytacji, ściśle związanych ze współczesnymi religiami. W poszczególnych częściach postaramy się dokładniej zarysować zarówno korzenie omawianych praktyk, jak i ich dzisiejsze formy.

Medytacja w różnych kulturach (cz. 1/3)

Pod pojęciem medytacji rozumiemy praktykę lub grupę praktyk, mającą na celu ćwiczenie umysłu w pogłębianiu doświadczeń duchowych lub świadomym wywoływaniu określonych stanów emocjonalnych. Jest ona od zawsze związana z religią, kładzie jednak nacisk na indywidualne doświadczenie medytującego.

Zablokowani w stresie, cz. 1: o przyczynach i skutkach zbyt wysokiego poziomu kortyzolu

Wiek XIX był wiekiem pary, a wiek XX - wiekiem komputerów. Wydaje się, że XXI wiek śmiało można nazwać wiekiem stresu. Dzisiaj większość z nas uważa się za zestresowanych, uczy się strategii zarządzania stresem, aby obniżać jego poziom, chwali się w CV umiejętnością pracy w warunkach stresowych lub stara się bezstresowo wychowywać swoje dzieci. I nawet jeśli nie do końca potrafimy określić, co to właściwie jest cały ten stres, to zgadzamy się z tym, że jest on z całą pewnością zły i niepotrzebny.

Czy drogie wino smakuje lepiej? O sile sugestii

Do niedawna uważano, że ludzie (oraz zwierzęta) podejmują decyzje na skutek aktywacji neuronów w mózgu, pobudzanych zewnętrznymi bodźcami. Schemat ten zakładał, że docierające do mózgu za pośrednictwem neuronów czuciowych bodźce wzrokowe, zapachowe czy dotykowe, aktywują obszary mózgu odpowiedzialne za podejmowanie decyzji. Tymczasem okazuje się, że w wielu przypadkach może być całkowicie odwrotnie. Hendrikje Nienborg i Bruce Cumming z National Eye Institute wykazali, że każda podjęta decyzja zmienia aktywność neuronów czuciowych, które odtąd uważają ją za decyzję właściwą. Wpływa to na sposób w jaki postrzegamy otoczenie.

Czy osoby skłonne do martwienia się są inteligentniejsze?

Mózg działa według utartych schematów. Powstały one na bazie naszych doświadczeń i wcześniejszych decyzji. Współczesny świat, w którym jesteśmy nieustannie bombardowani informacjami i bodźcami, to miejsce, gdzie często podejmuje się decyzje bez czasu na analizę danych. W takich przypadkach uruchamia się tryb szybkiego myślenia. Na skutek konkretnego bodźca pobudza się w mózgu schemat emocji, na podstawie którego działamy bez zastanowienia. Dla przykładu - jeśli żyjemy w przekonaniu, że produkty markowe cechują się lepszą jakością, to takie właśnie będziemy impulsywnie wybierać. Tymczasem okazuje się, że bazowanie na jednej zmiennej skutkuje powstawaniem błędów, opartych na niepełnych danych, a konsekwencje tego mogą być bardzo dotkliwe.

Lateralizacja mózgu a świadomość

Ludzki mózg jest niezwykle skomplikowanym urządzeniem. Od ponad stu lat naukowcy nie są w stanie w pełni wyjaśnić sposobu, w jaki działa. Nie mówiąc już o jego związkach z tym, co nazywamy duszą, rozumem czy umysłem. Niektórzy twierdzą, że świadomość – poczucie własnego ja – jest efektem działania tego narządu. Inni uważają, że mózg to jedynie narzędzie, dzięki któremu świadomość może się manifestować. Gdyby porównać mózg do komputera, świadomość byłaby Internetem: rzeczywiście istnieje poza komputerem, ale potrzebuje go, aby się ujawnić i w jakiś sposób oddziaływać na środowisko zewnętrzne.

Niepokój a zdolność przewidywania skutków

Podejmowanie decyzji to skomplikowany proces, który jest dużo łatwiejszy w sytuacji, gdy skutki działań są przewidywalne. Ludzie lękliwi nieprzewidywalną zmienność zazwyczaj uważają za znak zbliżającej się katastrofy. Dla przykładu, dobry student z niskim lub przeciętnym poziomem lęku może otrzymać słabą oceną na egzaminie i zinterpretować to jako impuls do intensywniejszej nauki i poprawienia się następnym razem, podczas gdy dobry student z wysokim poziomem lęku taką niską ocenę widzi jako zapowiedź oblania całego roku. Badacze domyślają się, że osoby lękliwe i niespokojne mają problem z aktualizowaniem swoich oczekiwań w sytuacji, gdy ewentualne skutki działań stają się bardziej zróżnicowane. Problem ten to efekt upośledzenia zdolności do przyswajania informacji pomagających uniknąć złych skutków.