Jak rzucić palenie?

Jak smakuje pierwszy papieros? Przeglądając opnie na forach internetowych, możemy natknąć się na osoby, które od początku były zachwycone działaniem nikotyny. Ale więcej jest tych, którzy opisują drapanie w gardle, duszności i okropny smak w ustach, niekiedy porównywany z połknięciem zawartości worka z odkurzacza. Wspominane są też zawroty głowy, nawet na granicy omdlenia, wymioty i rozwolnienie. W taki sposób ludzki organizm reaguje na nikotynę, a także na całą gamę towarzyszących jej substancji znajdujących się w papierosach. Jak więc jest możliwe, że coś, co wywołuje reakcje krańcowo różne od przyjemności, staje się integralną częścią życia normalnego człowieka?

Dlaczego nikotyna uzależnia?

Nikotyna jest silnym agonistą cholinergicznych receptorów nikotynowych. Oznacza to, że oddziałuje na komórki nerwowe tak samo jak acetylocholina. Wyjaśnia to, dlaczego po zapaleniu papierosa możemy doznać uczucia rozjaśnienia umysłu i przypływu kreatywności. Ponadto nikotyna działa jako inhibitor zwrotnego wychwytu dopaminy – sprawia, że ten neuroprzekaźnik dłużej pozostaje w synapsie i dłużej oddziałuje na receptory. Dzięki temu odczuwamy przypływ energii i większą zdolność koncentracji. Dopamina uruchamia też układ nagrody – część naszego mózgu, dzięki której możemy powiązać pewne okoliczności czy konkretną czynność z odczuwaniem przyjemności. Co więcej, wzmożona aktywność tego neuroprzekaźnika powoduje obniżenie apetytu, poprawę nastroju, zmniejszenie lęku i napięcia oraz poprawę pamięci.

Wiedząc to wszystko, trudno się dziwić, że po otrzymaniu kilku dawek nikotyny mózg potrafi domagać się jej kolejnych porcji. Zwłaszcza, gdy poziom acetylocholiny czy dopaminy w naszym mózgu jest zbyt niski. Ale uwaga – to pułapka! Jeśli będziemy regularnie dostarczać organizmowi nikotyny, która naśladuje działanie acetylocholiny i zwiększa aktywność dopaminy, sprawimy, że uzna on, iż właściwie nie musi produkować tych neuroprzekaźników w takiej ilości jak dotychczas. Będzie to prowadziło do systematycznego obniżania się ich poziomów, a my będziemy potrzebować coraz więcej i więcej papierosów, aby czuć się dobrze.

Skończyć z nałogiem – to proste! Na pewno…?

No właśnie. Rzucając palenie, musimy być przygotowani na to, że nasz mózg będzie protestował. W końcu chcemy zabrać mu na zawsze coś, do czego się przyzwyczaił i co polubił. Przygotujmy się więc na objawy zespołu odstawiennego: drażliwości, wybuchów gniewu, trudności w koncentracji, niepokoju, wzmożonego apetytu, stanów lękowych czy bezsenności. Mogą się one pojawić już po kilku godzinach od wypalenia ostatniego papierosa, ale największe nasilenie osiągają zwykle w okresie od pierwszego do czwartego dnia niepalenia. Potem powinno być już z górki. Organizm jeszcze przez jakieś trzy lub cztery tygodnie będzie domagał się nikotyny, ale już coraz słabiej. Jeśli więc przetrwamy pierwszy miesiąc, będziemy na najlepszej drodze do całkowitego uwolnienia się od papierosów.

Oczywiście, rzucanie palenia jest sprawą bardzo indywidualną. Jedni potrafią zdecydować o tym z dnia na dzień, tylko dlatego, że w sklepie akurat nie było papierosów, które zwykle palą. Inni potrzebują wsparcia bliskich i np. umawiają się na wspólne rzucanie ze współlokatorami. Najczęściej jednak po kilku pierwszych dniach wraca się do papierosów. Polscy ex-palacze mają za sobą najczęściej siedem lub osiem nieudanych prób porzucenia nałogu, a rekordziści dochodzą do kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu. Warto o tym pamiętać, jeśli nie uda nam się za pierwszym razem.

Jak rzucić palenie?

Rzucając palenie, powinniśmy powiedzieć o tym najbliższym. Dzięki temu zapewnimy sobie ich wsparcie i wyrozumiałość, gdy będziemy nerwowo reagować na najdrobniejsze problemy dnia codziennego. Oprócz tego powinniśmy też wspomóc nasz organizm w tym trudnym dla niego okresie. Badania naukowe wykazały, że aktywacja jednego z typów receptorów GABA może hamować objawy głodu nikotynowego. GABA jest hamującym neuroprzekaźnikiem, którego kluczowa rola polega na wyciszeniu i uspokojeniu umysłu oraz poprawie zdolności radzenia sobie z sytuacjami stresowymi. Podobne efekty wywierają tzw. pozytywne modulatory allosteryczne receptorów GABA. Są to substancje działające synergistycznie z GABA i zwiększające jego aktywność. Ważne jest zatem zwiększenie aktywności GABA, co niewątpliwie będzie pomocne w przezwyciężeniu objawów zespołu odstawienia nikotyny.

Jeśli zaś mówimy o neuroprzekaźnikach, warto przypomnieć, dlaczego palenie jest tak przyjemne. Chodzi oczywiście o opisywane już zwiększenie aktywności acetylocholiny i dopaminy. Skoro więc organizm tego potrzebuje, dostarczmy mu tego: w postaci suplementów bądź stosując odpowiednią dietę. Powinny się w niej znaleźć: wieprzowina, jaja, mleko i jego przetwory, płatki i otręby owsiane oraz kiełki pszenicy. Te produkty są źródłem tyrozyny, z której organizm wytworzy dopaminę oraz choliny – prekursora acetylocholiny.

Możemy także skorzystać z pomocy ziół. Np. lobelia rozdęta (Lobelia inflata) zawiera alkaloid lobelinę, którego struktura jest podobna do nikotyny. Oddziałuje on na te same receptory, z którymi wiąże się nikotyna, dlatego osłabia chęć zapalenia papierosa. Wprawdzie badania kliniczne z jej użyciem prowadzone były jedynie przez okres trzech miesięcy i nie dały informacji o długoterminowych skutkach jej stosowania, to jej korzystne działanie jest powszechnie wykorzystywane przez zielarzy. Drugą ciekawą rośliną jest męczennica cielista (Passiflora incantata). Zawiera ona benzoflawon – związek, który wykazuje działanie łagodzące objawy odstawienia nikotyny. Jest ono udowodnione badaniami naukowymi – myszy uzależnione od nikotyny nie wykazywały oznak głodu nikotynowego po podaniu tej substancji. Badań klinicznych z wykorzystaniem męczennicy jest wprawdzie niewiele, ale roślina ta budzi niemałe nadzieje.

W fazie badań klinicznych jest także niezwykle obiecujący środek – specjalna szczepionka. Działa podobnie jak te stosowane w profilaktyce polio czy gruźlicy – pobudza układ odpornościowy do wytwarzania odpowiednich przeciwciał, w tym przypadku skierowanych przeciwko nikotynie. Ich zadaniem jest wyłapywanie cząsteczek nikotyny zanim jeszcze zdążą one dotrzeć z krwią do mózgu. W ten sposób nie będą one pobudzały receptorów, a papierosy stracą swoją uzależniającą moc. Ponieważ jednak badania kliniczne muszą trochę potrwać, pozostaje nam wykorzystywanie konwencjonalnych metod walki z nałogiem.

A dla tych, którzy rzucają…

NAC + ALA to synergiczny preparat w kapsułkach. Jego składniki wspierają wątrobę i nerki, które oczyszczają organizm z toksyn, a także wzmaga produkcję glutationu – najsilniejszego naturalnego przeciwutleniacza. Pomagają też kontrolować apetyt, który niekiedy zrywa się ze smyczy w trakcie rzucania palenia. Wspomnijmy jeszcze, że w Stanach Zjednoczonych trwają właśnie badania kliniczne nad NAC jako środkiem ułatwiającym ostateczne pożegnanie się z nikotyną. Natomiast co do ALA – już dziś wiemy, że korzystnie wpływa na stan komórek naszego organizmu i spowalnia proces starzenia się. Pozwala zatem zrekompensować lata, które straciliśmy przez palenie tytoniu.