Olejki na odporność

Układ odpornościowy, zwany także układem immunologicznym, to specjalny system w naszym organizmie odpowiedzialny za ochronę przed patogenami. Zazwyczaj, kiedy jesteśmy zdrowi, nie myślimy o nim zbyt intensywnie, ani o tym, jak ważną odgrywa rolę w naszym życiu. Przypominamy sobie o nim, kiedy zaczynamy chorować i dopiero wtedy szukamy sposobów na wsparcie odporności. Warto jednak pamiętać, że zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego - powstałe na skutek np. nadmiaru stresu, braku snu, czy narażenia na działanie substancji toksycznych - są przyczyną zwiększonej podatności na infekcje, choroby autoimmunologiczne, a nawet nowotwory. Kiedy organizm jest szczególnie narażony na działanie chorobotwórczych drobnoustrojów, warto wspierać go naturalnymi sposobami. Jedną z metod, która może pomóc nam utrzymać ciało w dobrej kondycji i zapobiec dolegliwościom ze strony układu immunologicznego, jest wykorzystanie olejków eterycznych. W tym artykule przyjrzymy się skuteczności wykorzystania olejków eterycznych w budowaniu odporności organizmu. Dowiemy się także, jakie niesamowite korzyści dla zdrowia mogą wynikać z ich stosowania i dlaczego warto się nimi wspomagać na co dzień.

Czym są olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to produkty pochodzenia roślinnego, w skład których wchodzą związki chemiczne o silnych właściwościach leczniczych i aromaterapeutycznych. Związki te wykazują różnorodne właściwości prozdrowotne. Niektóre z nich mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, co może przyczyniać się do wzmocnienia naszego układu odpornościowego i ochrony przed infekcjami. Inne zaś zmniejszają stany zapalne obecne już w organizmie i łagodzą objawy takie jak bóle czy obrzęki. Charak­terystyczną cechą olejków eterycznych jest także to, że w skład każdego z nich może wchodzić nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt związków o różnym stężeniu i właściwościach. To właśnie owo ogromne zróżnicowanie składu chemicznego warunkuje niezwykle szerokie zakresy ich działania Olejki eteryczne stanowią niezwykłe narzędzie w dbaniu o nasze zdrowie i wspieranie układu immunologicznego. Ich naturalne właściwości pomagają w zachowaniu homeostazy organizmu. Stosowanie ich może być skutecznym uzupełnieniem konwencjonalnych metod leczenia wielu chorób, a także prowadzić do poprawy ogólnego samopoczucia i jakości życia.

Olejki dla wsparcia układu odpornościowego

Do najbardziej znanych roślin wykorzystywanych jako źródła olejków eterycznych stosowanych w kontekście wspierania odporności i łagodzenia stanów zapalnych należą:

• • oregano (łac. Origanum vulgare), które charakteryzuje się niezwykle silnym zapachem i zawiera wiele bioaktywnych składników, takich jak fenole
  • mięta pieprzowa (łac. Mentha × piperita L.), zwana także miętą lekarską, która jest bogata w mentol o działaniu przeciwzapalnym
  • liście drzewa herbacianego (łac. Melaleuca alternifolia), które są bogate w monoterpeny o działaniu przeciwpasożytniczym i przeciwgrzybiczym
  • lawenda (łac. Lavandula angustifolia) bogata w estry i znana ze swoich właściwości uspokajających
  • nasiona czarnego kminku (łac. Nigella sativa), znane również jako czarnuszka, bogate w tymochinon
  • cynamonowiec cejloński (łac. Cinnamomum verum) o właściwościach antyseptycznych
  • rozmaryn lekarski (łac. Salvia rosmarinus), który wykazuje działanie przeciwwirusowe
  • eukaliptus (łac. Eucalyptus L’Hér.) wykorzystywany w schorzeniach układu oddechowego
  • bogaty w seskwiterpeny imbir lekarski (łac. Zingiber officinale), który od wieków jest stosowany w medycynie konwencjonalnej jako środek przeciwbakteryjny
  • pelargonia pachnąca (łac. Pelargonium graveolens), zwana także geranium o charakterystycznym zapachu i właściwościach łagodzących stany zapalne
  • Palo Santo (łac. Bursera graveolens), zwane także “świętym drzewem”, które ma silne działanie oczyszczające
  • macierzanka zwyczajna (łac. Thymus vulgaris), zwana także tymiankiem, stosowana jako przyprawa kuchni śródziemnomorskiej i środek o działaniu przeciwgrzybiczym
  • galangal (łac. Alpinia officinarum), czyli przyprawa kuchni indyjskiej posiadająca właściwości przeciwnowotworowe
  • kurkuma (łac. Curcuma longa) zawiera monoterpeny i seskwiterpeny, jest z powodzeniem stosowana w medycynie ajurwedyjskiej
  • mirra, czyli żywica z balsamowca (łac. Commiphora) o charakterystycznym zapachu i bogatym składzie chemicznym
  • melisa lekarska (łac. Melisa officinalis), która zawiera wiele prozdrowotnych składników, takich jak citronellol i linalol

Jak olejki wpływają na układ odpornościowy?

W jaki sposób olejki mogą wspierać naszą odporność? Aby to zrozumieć, musimy przypomnieć sobie za co odpowiedzialne są poszczególne elementy układu immunologicznego.

Pierwszymi barierami odpornościowymi są skóra i błony śluzowe. Ich odpowiednia elastyczność i nawilżenie zapobiegają przedostawaniu się drobnoustrojów do wnętrza organizmu. Od wewnątrz z kolei chronią nas wysoce wyspecjalizowane komórki odpornościowe, niektóre białka, układ limfatyczny i węzły chłonne. Układ immunologiczny nie tylko zapobiega namnażaniu się drobnoustrojów w naszym organizmie, ale również posiada umiejętność rozróżniania zdrowych komórek od komórek uszkodzonych, zainfekowanych i nowotworowych.

Za prawidłowe działanie odporności odpowiedzialne są m.in. limfocyty B, limfocyty T, komórki NK (ang. Natural Killer, naturalni zabójcy), przeciwciała, cytokiny i makrofagi (komórki żerne). Olejki eteryczne aktywują je do działania i regulują ich pracę. I tak na przykład olejek z kurkumy wpływa na proces prezentacji antygenu limfocytom, czyli pozwala limfocytom łatwiej rozpoznawać nieproszonych gości, a tym samym szybciej reagować na ich obecność. Olejki z lawendy, czarnuszki i rozmarynu stymulują działanie komórek odpornościowych, a olejek z tymianku wpływa na ich różnicowanie. Podczas procesu różnicowania jednorodne komórki układu odpornościowego przekształcają się w wyspecjalizowane typy odpowiedzialne za konkretne funkcje w organizmie. Mięta pieprzowa i galangal regulują ilość już zróżnicowanych komórek, m.in. limfocytów T i B.

Stosowanie olejku z Palo Santo zwiększa produkcję przeciwciał, aktywuje działanie komórek NK oraz wzmacnia odpowiedź komórkową i humoralną. Pierwsza z nich to bezpośrednie natarcie komórek odpornościowych, które atakują i niszczą patogeny. Natomiast odpowiedź humoralna opiera się na działaniu przeciwciał, które neutralizują patogeny i wspomagają obronę organizmu. Olejki z mirry, kurkumy i galangalu hamują zaś uwalnianie cytokin prozapalnych, takich jak interleukiny i czynnik martwicy nowotworów alfa (TNF-α), które są dla układu odpornościowego niczym flary sygnałowe. Melisa, lawenda i oregano stymulują natomiast makrofagi odpowiedzialne za niszczenie patogenów i usuwanie uszkodzonych komórek z organizmu.

Niektóre z roślin wykorzystywanych do produkcji olejków eterycznych zawierają związki zdolne do zabijania patogenów. Ich działanie polega na niszczeniu błon komórkowych drobnoustrojów dostających się do organizmu z zewnątrz oraz hamowania ich wzrostu i namnażania się. Takie właściwości mają m.in. olejek z tymianku i olejek z oregano. Inne zaś chronią komórki naszego organizmu przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów. Substancje czynne zawarte w olejku z mięty pieprzowej i olejku z kurkumy zapobiegają uszkodzeniom błon komórkowych i regulują wrażliwość komórek układu immunologicznego na stres oksydacyjny.

Olejki na zakażenia wirusowe i bakteryjne

Zakażenia wirusowe są jedną z głównych przyczyn chorób i śmiertelności ludzi na świecie. Wśród olejków o silnym działaniu przeciwwirusowym wymienia się najczęściej olejek cynamonowy, rozmarynowy, z drzewa herbacianego i geranium. Ich regularne stosowanie utrudnia wirusom wnikanie do organizmu, a w przypadku wystąpienia infekcji ułatwia pokonanie zakażenia.

Substancje czynne zawarte w olejkach wiążą białka wirusów i nie pozwalają im przyłączyć się do powierzchni naszych komórek, by je zainfekować. Dodatkowo kwasy fenolowe i flawonoidy zawarte w olejkach np. z lawendy i melisy rozpuszczają otoczkę wirusa i blokują syntezę wirusowego genomu. Tym samym hamują jego namnażanie się. Mieszanina substancji czynnych w olejkach z drzewa herbacianego i geranium wspomaga profilaktykę grypy i ułatwia leczenie opryszczki. Olejek rozmarynowy może być pomocny w walce z półpaścem, a cynamonowy przeciwdziała namnażaniu się rotawirusów.

Olejki eteryczne znane są także ze swoich silnych właściwości przeciwbakteryjnych. Mięta pieprzowa i oregano wpływają na eliminację niektórych bakterii, takich jak Escherichia coli czy Staphylococcus aureus. Zawarte w olejkach mentol i karwakrol niszczą ich błony komórkowe i zakłócają metabolizm, blokują także enzymy niezbędne do ich wzrostu. Stosowanie olejku z mięty i oregano zaleca się w przypadku niestrawności, wzdęć, biegunek i nudności, a także przy zatruciach pokarmowych. Te ostatnie spowodowane są najczęściej obecnością bakterii z rodzaju Salmonella w pożywieniu.

Olejek z czarnego kminku pomaga w zwalczaniu Helicobacter pylori oraz ogranicza ich namnażanie się w żołądku i dwunastnicy, chroni tym samym błony śluzowe układu pokarmowego przed pojawieniem się nadżerek i wrzodów. Natomiast olejek z tymianku pomaga w walce z infekcjami bakteryjnymi jelita grubego, narządów płciowych i cewki moczowej. Jest on także naturalnym diuretykiem, co oznacza, że wspomaga usuwanie toksyn z moczem. Stosowany doustnie olejek z galangalu pomoże zaś na mdłości i biegunki wywołane zakażeniami układu pokarmowego.

Przy bakteryjnych zakażeniach skóry świetnie sprawdzi się olejek z drzewa herbacianego. Stany zapalne jamy ustnej i gardła wyciszy zaś olejek z eukaliptusa. Działa on również wykrztuśnie i oczyszczająco na oskrzela.

Przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze zastosowanie olejków

Pasożytnicze grzyby atakują głównie skórę i błony śluzowe, a czasem także układ pokarmowy. Na szczęście wiele spośród olejków eterycznych zabija je lub hamuje ich rozwój. Olejek z drzewa herbacianego ma dodatkowo właściwości antyseptyczne, co czyni z niego jeden z najlepszych naturalnych środków na grzybicę skóry wywołaną przez tzw. dermatofity lub drożdżaki. Przyczynia się on także do zahamowania wzrostu niektórych grzybów pleśniowych, które mogą być patogenne dla ludzi. Obecność w olejku α-terpinenu powoduje, że ma on aktywność podobną do powszechnie stosowanych leków przeciwgrzybiczych. Przyjmowany doustnie może być wsparciem farmakoterapii w walce z kandydozą. Podobne działanie zauważa się w przypadku olejku rozmarynowego i olejku z oregano. Natomiast ekstrakty z geranium, tymianku i cynamonu cejlońskiego wykorzystywane są do leczenia chorób grzybiczych układu oddechowego.

Choroby pasożytnicze to infekcje powodowane przez niewielkie organizmy, które po dostaniu się do ciała człowieka czerpią korzyści ze współżycia na koszt żywiciela. Pasożyty mogą ulokować się w przewodzie pokarmowym lub żyć na naszej skórze. Do najczęstszych objawów chorób pasożytniczych należą bóle brzucha, nagłe chudnięcie, problemy z wypróżnianiem, wysypki skórne, a nawet objawy ze strony psychiki, jak ciągły niepokój, czy nadpobudliwość. Te ostatnie zauważane są zwłaszcza u dzieci. Podobnie jak w przypadku zakażeń wirusowych i bakteryjnych, także tutaj na pomoc mogą przyjść olejki eteryczne. Odpowiednio stosowane mogą być cennym uzupełnieniem leczenia konwencjonalnego.

Właściwości przeciwpasożytnicze ma na przykład olejek z nasion czarnego kminku. Jest on niezawodny w zwalczaniu zakażeń przywrami z gatunku Schistosoma mansoni, owsikami i włośniem krętym. Zawarty w olejku tymochinon zakłóca metabolizm pasożyta, co prowadzi do osłabienia go, uszkodzenia jego struktur i ograniczenia zdolności do przetrwania. Olejek eteryczny z kminku łagodzi także zmiany dermatologiczne wywołane obecnością na skórze nużeńców. Olejek z drzewa herbacianego jest zaś z powodzeniem wykorzystywany jako środek zwalczający wszy i świerzbowce. Zawiera terpinen-4-ol, który hamuje ich rozwój i rozprzestrzenianie się po skórze. Natomiast olejek z oregano ma silne właściwości eliminujące zakażenie takimi pasożytami jak Cryptosporidium parvum i Blastocystis hominis. Zawarty w nim karwakrol wykazuje działanie przeciwzapalne, a także hamuje rozwój i namnażanie się parazytów.

Olejki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym

Liczne związki zawarte w olejkach są naturalnymi modulatorami układu odpornościowego. Ponadto hamują aktywność enzymów odpowiedzialnych za syntezę prostaglandyn, które są głównymi mediatorami stanów zapalnych. Kurkumina wpływa na szereg szlaków sygnałowych związanych z procesem zapalnym, w tym na regulację ekspresji genów prozapalnych. Dzięki temu może skutecznie złagodzić objawy wielu schorzeń i wspomagać proces gojenia ran. Natomiast zawarty w olejku z mięty pieprzowej mentol wykazuje działanie chłodzące i przeciwbólowe. Blokuje receptory bólu i przyczynia się do łagodzenia objawów stanów zapalnych, takich jak gorączka i obrzęki.

Wiele z dostępnych na rynku olejków hamuje aktywność enzymów prozapalnych, takich jak cyklooksygenaza-2 (COX-2) i lipooksygenaza (LOX). Takimi właściwościami cechują się m.in. te uzyskane z melisy, lawendy i czarnuszki. Dodatkowo olejek z melisy wykazuje zdolność do modulowania szlaków sygnalizacyjnych związanych z zapaleniem, takich jak szlak NF-κB, co prowadzi do zmniejszenia produkcji mediatorów zapalnych, zwłaszcza prostaglandyn i leukotrienów. Podobnymi właściwościami cechuje się bogaty w przeciwutleniacze olejek z Palo Santo. Bierze on udział w neutralizacji wolnych rodników i chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Olejek z imbiru, bogaty w gingerol, shogaol i zingeron, wykazuje silne właściwości przeciwzapalne. Głównym składnikiem odpowiedzialnym za jego działanie jest gingerol. Związek ten ogranicza wydzielanie cytokin prozapalnych, takich jak interleukiny oraz czynnik martwicy nowotworów alfa (TNF-α), co może mieć korzystny wpływ w zapobieganiu powstawania tych chorób. Podobny efekt przynosi stosowanie olejku z mirry i olejku galangalowego. Oprócz tego, że hamują one aktywność enzymów i cytokin prozapalnych oraz zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów, wpływają także na regulację szlaków sygnalizacyjnych związanych z zapaleniem. Olejek z mirry świetnie sprawdzi się w przypadku chorób autoimmunologicznych i alergicznych skóry.

Natura wsparciem dla odporności

Warto pamiętać, że olejki eteryczne są substancjami bardzo skoncentrowanymi i należy ich używać rozważnie. Przed użyciem olejków eterycznych należy zapoznać się z ich właściwościami, dawkowaniem i ewentualnymi przeciwwskazaniami. Należy również miec na uwadze, że nie zastępują one konwencjonalnych metod leczenia i w przypadku poważnych chorób lub łączenia ich z lekami należy skonsultować się z lekarzem. Wybierając olejki, niezależnie od kraju ich produkcji, warto zwracać uwagę na jakość i czystość surowca. Olejek, który zawiera domieszki innych substancji, zanieczyszczenia lub syntetyczne wypełniacze pozbawia nas możliwości korzystania z prozdrowotnych właściwości rośliny.

Dobrej jakości olejki eteryczne są jednak cennym wsparciem terapii konwencjonalnych. Wpływają na układ odpornościowy poprzez różnorodne mechanizmy. Każdy z olejków ma swoje unikalne właściwości i korzyści dla zdrowia. Substancje w nich zawarte mogą chronić przed infekcjami, wzmacniać rozwój komórek odpornościowych, hamować stan zapalny, wspomagać odpowiedź komórkową i humoralną, czy też zwalczać patogeny. W przypadku zakażeń wirusowych utrudniają wnikanie wirusów do organizmu, blokują ich namnażanie i wspomagają leczenie infekcji. W przypadku zakażeń bakteryjnych mogą eliminować niektóre bakterie, niszczyć ich błony komórkowe i blokować ich wzrost. Te naturalne ekstrakty nie tylko otulają nas swoimi pięknymi aromatami, ale także działają na naszą psychikę i układ odpornościowy. Dzięki nim możemy wzmocnić nasze ciało i umysł, chroniąc się przed chorobami i stresem, a także otworzyć drzwi do lepszego samopoczucia, witalności i równowagi.